«На ва даву ттула буттан хас дуллай бура»

fkur_9ДР-лул культуралул лайкь хьусса зузала, ДГУ-рал социал технологиярттал кафедралул доцент, МахIачкъала шагьрулул Хъаннил союзрал председатель, Аьрасатнал Хъаннил союзрал правлениялул член Буттаева Марзижат МахIачкъала шагьрулул администрациялуву зий бур 1996 шиная шинмай. Зий бивкIун бур хъунама специалистну, МахIачкъала шагьрулул Культуралул управлениялул начальникнал хъиривчуну, Культуралул управлениялул начальникну. ЦIанасса чIумал зий бур МахIачкъала шагьрулул администрациялул БакIчинал кумагчину кIулшиву дулаврил, культуралул масъалартту щаллу баврил ва социальный блокрал.

Бадрижамал Аьлиева
Дуллалисса хъуннасса жяматийсса даврихлу Буттаева Марзижат лайкь хьуну бур Аьра­сатнал Хъаннил союзрал чулуха­сса медальданун, Дагъусттан Рес­публикалий хъаннил суккушин хIасул шавриву ва му хьхьичIуннай давриву бивхьусса бутIухлу, хъаннил, кулпатрал ва оьрчIал ихтиярду дуруччаврил паччахIлугърал политика щаллу давриву дурсса хьхьичIунсса гьурттушиннарахлу лайкь хьуну бур Аьрасатнал Хъаннил союзрал чулухасса ХIурматрал грамоталун. Мукунма лайкь хьуну бур ДР-лул Президентнал чулухасса ХIурматрал грамоталун.
Марзижат АхIмадовнал 2003 шинал ларсун дур философиялул элмурдал кандидатнал цIа, 2007 шинал тIурча — ДГУ-рал социал технологиярттал кафедралул доцентнал цIа. Утти, махъсса цимирагу шинал дянив бувсса хъунмасса захIмат бакIуйн бувккун, Марзижат АхIмадовнан, Москавлив Диссертациялул советрал бувсса хIукмулийн бувну, дуллунни политикалул элмурдал докторнал цIа. Ванил щаллу дурсса даврил цIагу дур «Инновационный потенциал женщины как фактор социально-политической трансформации (на материалах республик Северного Кавказа)». Ва даву щаллу дурну дур Аьрасатнал паччахIлугърал социальный университетрал политологиялул ва социал политикалул кафедралий. Марзижат АхIмадовна хъунмасса барчаллагьрай бур ва даву щаллу дуллай вай махъсса 5-6 шинал мутталий дуллай бивкIсса давриву цинма кумаг, чIарав бацIаву дурсса Аьрасатнал Хъаннил союзрал председатель, АьФ-лул ПаччахIлугърал Думалул депутат Екатерина Лаховайн, элмийсса каялувчи Галина Климантовайн, политикалул элмурдал доктор Надежда Шведовайн ва цайминнайн.
Ва давурив ванил щаллу дурну дур цила буттал АхIмадил аьпалун, мунан хасну. Ппу ивкIуну 27 шин хьуну дур, амма дахьа лахьхьу ивкIусса кунма бур, ппу мудангу цила чIарав усса кунма бур ва. Ганал увкусса гьарцагу махъ дакIний бур ванин.
Ванил ппу аьпа биву Буттаев АхIмади ивкIун ур колхозраву захIмат буллай оьрму лавгсса хIакьсса зунтталчу. ЦIущардал шяраву 8 классгу къуртал бувну, дянивсса кIулшивугу МахIачкъалалив зунттал душварансса интернатраву ларсун, Марзижат дуклан бувххун бур Дагъусттаннал шяраваллил хозяйствалул институтравун экономикалул факультетрайн. Мивун дуклан бухлай, аьпа биву буттащал най бивкIун бур МахIаммад ХIажиевлул цIанийсса кIичIиравух. Микку Марзижатлул ябавцIуну бур царай авурсса къатрай, цIувххуну бур буттахь тай ци къатрир куну. Мигу диркIун дур Дагъусттаннал Элмийсса центрданул къатри. Бу­ттал бувчIин бувну бур тай хъуни­сса, дурккусса инсантал, аьлимтал щябивкIун бикIайсса къатрир куну. Микку чIавасса душнил дакIниву хиял щурун бивкIун бур, «ттунмагу ччивахха аьлимчу, дурккучу хьуну, тукун ябацIансса къатраву щябикIан» тIий. Ялагу, аьпа биву АхIмади икIайсса ивкIун ур душнихь: «Бургу, ттул душ, ина оьрмулул ххуллийх цукун бавчурав, мукунма, вил хъирив, ссурвалгу бачинтIиссар, ина баччарча, вайгу баччантIиссар, ина дукларча, вайгу дуклантIиссар. Винма захIматну бушиву ккаккан къабуллай, ина вайннан гьарцагу ишираву хьхьичIунну бикIан аьркинссара», — куну. Буттал махъру мудангу дакIнийну, му чIарав усса кунма лавсъсса бур Марзижат Буттаевал гьарцагу ша. «Ххюра шинайсса къатIра, ххюва зуруйсса, ххюва гьантлийссавагу къатIра, ца ххюра минутIрайсса ччива ппу утта уккан увну, урган ан, му ххари ан», — тIий бур Марзижат АхIмадовна.
Ккуллал райондалийсса ЦIущар­дал шяравасса Шарипатлул ва аьпа биву АхIмадил кулпатраву хьуну бур арулва душ ва ца арс. Миннавугу хъунма хъунмур бур Марзижат. Буттал тIисса куццуй, Марзижат махъсса ссурвавран ва уссин хьунугу бур оьрмулул чанину, мунил шаттирай ша бизлай найгу бур ми. Цихава лавхьхьусса, цина лайкьсса, цала шяравасса ласгу бакIрайн агьну ур. Студент заманнайва, Марзижат 1-мур курсирай, Исмяил 4-мур курсирай дуклакисса чIумал, куннащал кув кIул хьуну, буцин кунугу шинну хьуну дур. Марзижатлул институт бувккуну къуртал шайхту, 1977 ши­нал, бувну бур вайннал ташу. Бу­ттаев Исмяиллул цикссагу шинну дур­ну дур МВД-луву зий, дур диял­сса наградартту. Ванал хIурмат лавайсса бур архIал зий бивкIминнаву, гъан-маччаминнаву ва кIулминнаву. ЦIана ва ур отставкалийсса полковник. Вайннал дянив хьуну ур кIия арс, бур арснал оьрчIру. Хъунама арс Альберт зий ур наркоконтрольданий, ва ур подполковник, чIивима МахIаммад зий ур полициянаву, ва ур лейтенант. Марзижатлул нину Шарипат цIана ялапар хъанай бур цила арсначIа.
Кулпат буруччаву, миву­сса гъилишиву, нахIушиву, хъунмурчIин, хъарну дикIай хъамитайпалуя. Адамина цувагу кулпатрал ялув дакI цIий, цащава шайсса хIарачат буллай ухьурча, туну, хъамитайпалул буржри му нажагь даву дакъа ливчIнийгу, дан-дитан, дукан дакъа ливчIсса захIматсса ппурттувугу яхI бувну, муналгу дакI данмур буван. Амма цIанасса чIумал жагьилтал, чIявучин, душру бикIу, оьрчIру бикIу, хIарачат буллай бакъар кулпат буруччин, ташу лиян къабан. Миннан цимурца бигьанма ва най буна щаллу хьуну ччай бур. Ва масъалалул ялувгу шагьрулул Хъаннил союзрал председатель хIисаврайгу, кулпатрал кьадру-кьимат бусса хIакьсса зунттал хъамитайпа, кулпат, нину хIисаврайгу, ванил буруккин бур. «Хъуни хъатIивгу бувну, ташу бувну барз хьуннинма личIи хьусса баллай бур. Кулпатравусса нахIушиву, хIалашиву дуруччавриву хъунмасса бияла хъамитайпалухьгу буссар. ЧIунну укуннагу захIматсса дур, арамтуран зунсса кIанттурду ба­къар. Хъамитайпалун багьлай бур виргъандалуха лавхьхьуну ччан тIитIин бан, адаминал дакI данмур бувсун, мунал чIарав бацIан мукунсса ппурттуву, ялунгу арцу тIалав дуллай, му хъиннува аьра­ттал уккан къауллай. Москавлийсса форумрай махъ лахълайнагу вайва махъру учав — цIакьсса кулпат му цIакьсса хIукуматри, цал кулпатраву дишин аьркин­ссар низам, яла — паччахIлугърай. Экономикалул масъаларттугу щаллу хьунтIиссар социал масъалартту щаллу хьуну махъ, ми щаллу къабувссаксса я экономика хьхьичIуннай къадачинтIиссар, я экономикалул проектру щаллу дуван къахьунтIиссар. Ялагу, душругу лапва ттюнгъа хьуну бур, ваксса-таксса затгу бухIан ччай бакъар. Анаварну ниттийн аьрзирай бу­ссар, нинугу дуссар мунихь, ссавур дува, яхI бува, укун-тукун бикIу куну, мяърипатрайсса насихIат бан кIанай, шаппай бачу, аьркинсса ласкъатта бакъарча тIий. ЦIанасса чIумал, хьхьичIра куннасса, идеологиялул давугу дакъар дирхьусса. Телевидениялул, интернетралгу жагьилтал ухчIинлавай кIура баен буллай бур, оьккимур ххуйну чIалачIи буллай. Ххуйсса мисаллу, ххуйсса кулпатру ккаккан буллан кIанай, аьркин дакъамур ккаккан дуллай бур, ресторанну, шубарду бур хьхьичIххуттай», — тIий бур Марзижат АхIмадовна. ВаничIа цикссагу аьрзри, обращенияртту дур захIматсса тагьаруннивун багьсса хъаннил чулухасса, амма кьюлтIсса зат бакъар цIанасса заманнай гьарманан кумаг буван къабюхъайшивугу. Цилва биялдаралу бумур, цищава шаймурдив чара бакъа бувантIиссар инсантал ххирасса, миннан кумаг буван, ка кIидахIин анаварсса Марзижат АхIмадовнал.
Политикалул элмурдал докторнал цIа ласаврищал Марзижат АхIмадовна барча буллалисса телеграммарду, телефондалийнсса оьвчавуртту жулва билаятрал ва дазул кьатIувсса шагьрурдая цикссагу хьунни, миннувух паччахIлугъралссагу, Аьрасатнал Хъаннил союзрал председатель, АьФ-лул ПаччахIлугърал Думалул депутат Екатерина Лаховал чулухассагу. Уттинин увкусса хъинсса мукъурттицIун, барча бавурттацIунгу бакьлай, чIа тIий буру вин, Марзижат АхIмадовнай, оьрмулиясса чIярусса ххаришивуртту, хъиншивуртту, кулпатраву нахIушиву, оьрчIая, миннал наслулиясса ххаришиву, пахру, даврий цIу-цIусса бюхттулшивуртту, гьарцагу дуллалимуниву тIайлабацIу.