ХIакин къашайшалал къайгъулий икIан аьркинссар

esult_11Аьрасатнаву яла чIяруну хьунадакьлакьими дур къюкIлил цIу­цIавуртту.
Вай гьантрай, хъаннил байрангу духьувкун, ва азарунния цIухху-бусу баву мурадрай, жу хьунабавкьуру хIакин-кардиолог, ЧIурттащиял шяравасса Аьбдулкьадирова Субайбат Оьмаровнащал. Субайбатлуя жун чIявусса бавуна ваничIа хъин хъанай бивкIсса, вания рязийну ливчIсса къашайшалтрая.
ЦIанасса чIумуву хIакинтурая рязисса къашайшалтгу чIявусса къабикIай. Субайбат за кIулсса, грамотныйсса бушиву чIалай бия, жу ихтилат буллалиссаксса хIаллайгума ванил кабинетравусса бухху-букку чан хъанай бакъая.

— Субайбат, инава тIийкун, цIана хъинну чIявусса бур къюкIлил къашавайсса инсантал. Ци сававрттайн бувнур му цIуцIаву жучIара чIяруну хьунадакьлакьисса?
— Мяйжаннугу, хIакьину къюкI­лил цIуцIавуртту ца жучIара дакъа­ссагу, щалагу дунияллий урандалул азаруннияргума хьхьичIун дурккун дур. Мунил сававрттугу личIи-личIийсса дур. Цалчин – экология, къатIайлану дукра канакаву, стресс­ру. Вайннул инсаннал оьттул ттуннурду, къюкI, ччаруллив, эндокринная система ххуттава дуккан дуллай дур, шичча яла сукку хъанай дур гипертониялул азар. Хъинну чIяруну гипертония сукку шай хъаннил климаксрал чIумал. ЖучIан бучIай къашайшалт захIматсса даражалийн бивсса, азарханалий бакъа хъин бан къашайсса куццуйн багьсса, жу гайннан бакьаймур дарувгу лявкъуну, давлениягу лагь дурну, шарда дулланмургу чирчуну, итабакьару. Чансса бакъар хIакьину къюкIлил къашавайминнаву жагьилссагу. КъюкIлил азарду гьарза шай ин­ттухуннай ва ссуттихуннай, ванил сававгу хъанай дур къашайшалт цала ялув къабацIаву, баччибакъашиву, хаснува жула Дагъусттаннал халкь бур цала цIуллу-сагъшиврул ялув къабацIайсса. Мунияту, хьхьичIва-хьхьичI давление гьаз къахъанансса чаран лякъин аьркинссар. Дукралуву цIу чан бувара, зула чурххай ххишаласса дикI къадишин ялув бацIияра, хIакинначIан цила чIумуй биллалияра, шинай цал УЗИ, кардиограмма дуллан аьркинссар, холестерин ххал буллан аьркин­ссар. ХIайп, инсаннал цала баччи-бакъулшиву дурну къауруччай цува къюкIлил туннурдал азардая. БакIрай авцIуну, даххана дан аьркинссар цува вардишсса, цанна заралсса хасиятру: къалиян учаву, хIан хIачIаву, аьгъусса, цIу бусса, аьнтсса дукра канакаву, хъунмасса хIаллай телевизорданул, компьютерданул хьхьичI щябикIлакIаву. Вайннун кIанай марцIсса гьавалийх занан, лечлан, гимнастика дуллан ,чурххан хайр бусса дукра канан аьркинссар.
Жунгу аьркинссар къашайшалтращал бувчIин баврил давур­тту дуллан. Давление гьаз хьусса чIумал хIакинначIан бияннин ци дан аьркинссарив, ци дарув букан аьркинссарив кIулну бикIан. ХIакинначIангу цила чIумал биян аьркинссар.
— Субайбат, ина медакадемиялуву дарс дихьлай бура. ХIакьинусса студентътурая рязийну бурав, бурив кIулшиву ласун гъира бусса, гьунар бусса, ххуйсса пишакартал хьун кунмасса оьрчIру, душру?
— ЛичIи-личIисса бур. Чансса бакъар гьунар бусса, ня щурущи­сса, кIулшивуртту ласун ччиссагу. Минная ххуйсса хIакинтал хьунссар тIисса вихшала дур.
Дуккаву дакъассагу, жул давриву практикалулгу хъунмасса кIанттурду бугьлагьиссар, теориягу, практикагу архIал дачин аьркин­ссар, хIакин къашайшалащал дусну икIан аьркинссар.
— Вила кулпатраягу ца-кIива махъ бувсун ччива.
-Ттул кIива оьрчI бур: арснал къуртал бунни Дагъусттаннал университет, душ дуклай бур Дагъус­ттаннал медакадемиялуву, стоматологиялул факультетрай.
Цума-цагу инсаннал дакIнил аьчухшиву, хъиншиву сипатрайнугу чIалан дикIай. Субайбат ялун бурувгун 2 хъунисса оьрчIал нинур къаучинссар. ИлтIа-кIюласса, сахIибулхайр дусса Субайбат цилва студентътураха лавхьхьуну чIалай бия. Мукун вилла ххуйшиву цукун ядара увкукун, хъярчирай жаваб дуллунни:
— Буччиннин за къадукара, — куну. Яла ххи бунни: «На мяйжаннугу тачIав буччиннин за къадукайссар, цила кьаралданий дакъа, мукунна на за къадукара уттубишин хьхьичIгу. Хьхьувай хьхьирил зуманив сайр бансса чIун лякъара.
ДакIнийхтуну барча буллай буру ххуйсса хIакин, уздансса лакку хъамитайпа Субайбат Оьмаровна хъаннил байрандалущал. ЧIа тIий буру цIуллушиву, талихI, тирхханну.
Ихтилат бувссар Т. ХIажиевал