КIия уссил кьадар

ntitle_16Ванияр 112 шинал хьхьичI Кубаннайн цала маэшатрал хъирив заназисса ГьунчIукьатIатусса Чахьрахъал МахIаммадлун кIия арс увну ур. Ккуккулия оьрчIру хъия личIаннин МахIаммадлул кулпат Ххадижат башттан хьуну бур. Вай кIинничалтращал МахIаммадлул 4 арс ивкIун ур. Нину диркIуну кIира-шанна шинавату хъуними кIиягу арсгу ивкIуну ур. Миннал хъирив лахъи къалавгун ппу МахIаммадгу ивкIуну ур. КIинничалт ХIасан ва ХIусайнгу ятинтал хьуну бур. Вай 5 шинавусса ятинтал вайннал ниттилссил Сарайл бувцуну бур цичIанма, цама ургала акъа. Вай кIинничалт гиччава най бунува бити-хъит бусса, итххявхсса бивкIун бур. Ряхра шин хьуннинма дан шаймур дуллай, ниттилссин кумаг буллай бивкIун бур.

Амин Аьбдуллаев
Оьрмулул 9 шинаву ХIусайн цала гъанчунащал чагуртну Варшавалийн лавгун ур, мугу диркIун дур 1911 шин. Ца-кIира шин Варшавалийгу дурну, ХIусайн хъиривсса шиннардий, Къушихъул тIисса гъанчунащал, чагуртну Кубаннайн занан ивкIун ур. Троицкая тIисса станицалий ХIусайннул мадара шинну хьуну дур. Шикку ванал бакIрачIан чIявусса бувкIун бур. Цалчин, оьрмулул 16 шинаву, Аьрасатнаву хIукумат даххана хъанахъисса ппурттуву, Кубаннай дяъвилия зана хьуну нанисса къазахъ бувкIун, цалла законну дихьлан бивкIун бур. Му ппурттуву ХIусайн зузисса къушлил заллухъру, – Къушиев Муса, мунал уссу ва арсру, къазахънал бувгьуну, ливтIуну бур, диван къабувна. ЧIана-чIивима, 14 шинавусса арс, сагъну уна къувилувун увтун, ивкIуну ур. ХIусайн тIурчан га станицалул атаман Кондратьев АлексейчIан ливхъун, танал ххассал увну ур. Къазахънал атаманнал къат­рал лагма рургьуну, «турчонок жухьхьун ула, жу му аьс къаувну къаитантIиссар» тIий, хъунмасса аьлагъужа бувну бур.
Кондратьев Алексейл «на ва, жула оьрчI бакъану тIий, арсшиврун ивхьуссар, цукунчIав къаулайссар», — увкуну, къауллуну ур. Мяйжаннугу ХIусайннун цала ссил душ Александрагу буллуну ва цала фамилиялийн лахъан увну, Кондратьев ХIусайн хьуну ур. ХIусайннун ва ШурацIа арсгу увну ур. Арснан цIагу Алексей дирзун дур. 1921 шинал ХIусайн Польшанащалсса дяъвилул фронтрайн лавгун ур. Шикку ванал ччаннайн ккуллагу щуну бур.
Ванала уссу кIинничу ХIа­сангу (комсомолец) 1921 шинал ХIуцциннал Нажму­ттиннул 1720 къачагъ усса банда ГьунчIукьатIрайн ххярхсса чIумал вайннащалсса дяъвилуву ивкIуссар. Ссикъуралу тIисса кIанай щаву дирсса ХIасан, базу-базурду кьувкьуну, ивкIуну лявкъуссар. Вана укунсса диркIссар Нажмуттиннул ва мунал къачагътурал бусурманшиву.
ХIусайн тIурча Польшанал фронтрая зана хьуссар Троицкая станицалийн. ЧIивисса ванал арс Алексей, Кутаисилийн лавгун буна, трамвайрахьхьун иривну, ивкIуссар.
1925 шинал ХIусайннучIан увкIссар ГьунчIукьатIатусса, Новочеркасскалий цала ттучангу бусса, Штанчаев МахIаммад. Ванал душ Магьижамал лакран кIулссар, Чалабов Ибрагьиннул кулпат, Гъумучиял школалий дарс дихьлахьисса учительница. МахIаммадлул ХIусайн ГьунчIукьатIув увцуну увкIссар.
ГьунчIукьатIув ХIусайннул цала щарну бувцуссар ХIа­жимирзахъал Нажабат. Танил Щурагь, революция хьуннин, гимназия къуртал бувну бивкIссар. Зий ивкIссар ХIусайн Гъумук райкомрай. Шичча ва тIайла увкссар дуклан Ленинградрайн. Шикку ванал 3 шинайсса щаллагу Союзрал коммунистический университетгу бувккуну, 1923 шинал махъунай Лаккуйн увкIун ур. 1935 шинал ХIусайн Лакрал райком партиялул Двигательстройрайн гьан увссар школалул директорну. Ца ппурттуву шиккува ОНО-рал заведующийну зий ивкIссар. 1937 шинал, троцкист хIисаврай, 10 шин дуснакьрал кьуркьуну, яла оьккимур кIанайн Валдайрайн тIайла увккун ур. 1940 шинал, тахсир бакъашиву чIалачIи бувну, итаавкьуну ур.
Зана хьуну махъ Кьубиял школалий директорну зий ивкIун ур. 1942 шинал мартрай ХIусайн лавгун ур дяъвилийн. ХIусайн талай ивкIун ур 16-чинмур стрелковый бригадалуву, взводрал командирну, лейтенантнал чиндалуву. ХIусайннул 1943 шинал январь зуруй жан дуллуну дур ватандалул тархъаншиву дуручлай, Азовка тIисса зунттуй, Краснодардал крайрай. Тиккува увччуну усса ур.
Нава дяъвилий гьуртту хьу­сса ГьунчIукьатIрал чиваркIунная лу чичлачисса чIумал, лавгссияв луттирал хьхьичIмахъ чича учин Ккурккуллал Буттаев МахIаммад Жалалуттиннул арсначIан. Ва жула ххаллил­сса лаккучунал ттухь бувсунни Дандамаев ХIусайнгу цивппа дуклакисса училищалуву уссия куну. Ккавкказнавун фашистал итакъабакьин тIисса И. Сталиннул приказ бувсса чIумал, цинявппа училищардаву дуклакими душманнайн къаршину бивчунав тIива. Цала хушрай лавгсса 18 шинавусса жагьилтурахь ХIусайннул увкуна тIива: «Ттул арсрув! Зул оьрму дахьва байбихьлай бур. Пикри къабувну хьхьичIун маххяхларду, ттулмур иш личIиссар», — куну. Хъинну ххаллилсса адамина ия тIий буслай ия.
Ва макьала чичлай ура жулла хьхьичIрасса Совет аьралуннал кьинилул савлугъран. Цинявппагу дяъвилий ливтIуминнал рухIру алжаннул ххари даннав, сагъминнахьхьун цIуллушиву дулуннав. Ххишала дяъви къахьуннав. Барча буллай ура ттула шяравасса дяъвилул ветерантал: А.А. Амаев, М-ХI.К. Даудов, Ж.И. Ибрагьимов, А.А. Мудунов.
ЦIуллушиву дулуннав.