Хъун Дяъвилул вирттал къаливчIунни

Тай архсса Хъун дяъвилул шиннардий хъундакъасса Кьубиял шярава лавгссар 129 жагьил. ЧIявусса жагьилтал зана къавхьуссар. Зана хьумигу – бачIи-кьачIину. БувкIминнавух увкIун уссия ттул ур учинагу усса хъинирву Сиражуттингу. Ва цувагу ия кIай аьрайн лавгминнаву яла оьрмулул чIаваману. Лавгссия цувагу хушрай, комсомол-жагьилтуращал архIал.

Сиражуттин цащала дуклаки оьрчIавугу, шяравугу ляличIину чIалачIисса, дикI-ттурчIалсса, аргъгу-чурхгу бювхъусса оьрчI ивкIссар, мунинсса барашиннагу дия – Кьубиял, ЦIахъардал, БахIикIуллал гьанна хIала бувххун икIавугу.
Хъун дяъвилул дайдихьулийва Сиражуттиннул буттауссугу, ссурахъал – хъинирвалгу лавгссар дяъвилийн. Занан ивкIссар Лаккуйсса военкоматрайн: «Ттул буттауссу, ссурахъал, хъинирвал фронтрай талай, на шийх къаацIайссара», — тIий. Военкоматралгу оьрму биял хъанай бакъар, дикI-ттурчIалсса унугу тIий, зана уллай ивкIссар. Ахиргу, Сиражуттин, ца шинал хъуна хьусса бакIрал чагъаргу хьун бувну, лавгссар военкоматрайн. Муна мукун хушрай лавгссар Сиражуттин дяъвилийнгу.
Дяъви къуртал хьуну махъ, учкъулданий зузисса, Ккурклиятусса, чурххалгу исвагьисса душгу бувцуну, буттал ссурахъил чIиви-хъунсса хъатIигу бувну, лавгсса ЦIуссалаккуйн, ЦIусса ЧIурттахьхьун. Сумайшат учкъулданий, цувагу уссал цехру тIивтIуну, миккува зий ивкIссар. ЧIурттахь зий бунува бувуна миннал кIия арс ва ца душ. Къат­ралгу хьуну, цайнма-цивппа багьну, зий бунува арснацIа ва душницIагу хьуну, мунияр махъ, чIал къавхьуну кулпатгу ахиратрал хьуну, цувалу ливчIсса Сиражуттин увцу­ссар Щурагь хирургну зузисса арснал МухIаммадал цачIана. МухIаммадал хъунмасса мадад бивхьуссар, хъинну захIматсса даврий зий унугу. Хъирив уклай, хIукуматрая аьркинмур тIалав дурссар. Пенсия-пособия, къатта, машина. Цувалу къаитан кIийла-кIийла кулпатралссагу бан увссия. Аммарив цаннилагу Сиражуттин къаурувччуна. Хъирив мунал ххуй-ххуйсса янна-усгу ларсун, цувалу кьаивтун, мугу ливхъун бия. Цувагу угьара хьусса, дяъвигу ккавк­сса, мунияр махъгу бакIрачIан чIявусса бувкIсса хъинирву, аьш-зуманий ацIлацIи хьуна, ихтилатгу лахъ хъанан ивкIуна. Хъиннува мушакъат хъанан ивкIукун, Къизилюртлив­сса хIукуматрал аякьалулусса бугьараминнал къатлувун, цувагу рязийну, МухIаммадал иян увну уссия. Микку зузи­сса гъунчунащалгу маслихIат бувну, цувагу гьарица кьини муначIангу гъан хъанай. Цуксса даврил къисттанугу арснал му къакьаивтссар, даву дакъасса гьантрай муначIангу иллай, аьркинний шавайнгу уцлай уссия МухIаммадал цувагу.
Къизилюртлийн ияннин хъун хъинирву, Щурагь унийва, Кьубав увцуссия 50 шин дяъви къуртал хьусса байрандалийн. Га шинал дяъвилул ацIахъул ветерангу уссия шяраву, миннащалгу ххуйну кIул хьуна. Ихтилат хъиннува нахIуну бувайссия. Шяраву ххуйсса гьурттушиннагу дурну, хъирив кьини увцуссия Гъумукунгу. Гъумук, 60-хъул шиннардий къаккавксса, цала учитель-директор Абакар Мудунов ккавккукун, хъямалагу багьну, танийсса шяраваллил хаварттайн багьуна. Шиккува кIул хьуна цащала хушрай лавгун ивкIсса комсомолец Абакаров Сайпуттиннущалгу. Вайрив цанначIату-цагу къабуцлай, дяъвилул ва оьрчIшиврул хавардугу буслай лахъи лавгуна.
Хъирив кьини хъинирвун ччан бивкIуна хъуншяраваллихгу, цала оьрчIшиву гьан дурсса учкъулданухгу, цува хъун хьусса буттал къатрахгу ябитан. Амма хъархъаллайн дурксса буттал къатрайн ящувкун, дакIгу зия хьуну, хъювуссулгума уклан ивкIуна. Мунияр махъ шяравунгу къаувкIссар, учIансса тагьарданийгу акъая. Ччанналгу хъиннува мушакъат хьуну ия.
Аьпа биву, ивчIан ца нюжмардул хьхьичI лавгссияв Къизилюртлийн. ХьхьичIагу лагайссиявча, ва ххуллухрив ляличIинува ккаккан ччай бия. Увхра палаталувун, пIаркь ивкIунгу ивкIун, «Оьмахан» куну, лавчIунни, кIирагу кагу дирчуну, макьгу нани дуллай. Палаталуву къабучIирча увкуну цала, бувкру хIаятравун. Вагу щяивтун, щяивкIра чIарав. Утти палаталувусса лачIаву, лачIаву дакъая, лавчIуна цIуницIакул хIаятравусса скамейкалий. Хаварттах мякьсса Сиражу­ттин акъацIавай авчунни цала бакIрачIан бувкIцириннуя, дяъвилул хавартту буслай. ЦIухлан ивкIунни шяраваллил агьулдануя, гъанчуная, кIулная. Аьпа биву, ивчIаннугу акъая, тIайла уккан азварданул хьулучIангума увкIуна.
Оьрму най, оьрмулул тиху-шихунмай ппив-ххив барчангу, Сиражуттинхъал буттахъулгу ттул ниттил ниттихъащал ца кюруну бивкIссар. Аьпа биву буттал МухIаммадал нинугу, ттул ниттил нину Чачаргу ссухълу бия, мукунсса гъаншиврул ара дуний кунна, цачIу-чIаравгу бикIайсса бивкIун бия. Муниягу вайннал нину-ппу ливтIуну, чIявуну жучIа бикIайсса бивкIун бия, ниттил ниттил аякьалулу, къатригу хIала-гьурттуну кунма, чIаравва бунийкун.
Цибанссар, ливчIун бивкIсса Хъун дяъвилул гьалмахталгу ахиратравун тIайла буклай, уссия Сиражуттин цувалу ливчIун ятинну, миннацIагу хьуну. МарцI хьуссар Кьубиял шяравалу 129-гу дяъвилул виричунацIагу, ахиргу дурунни ттул хъун хъинирвуйл Сиражуттиннул гьашину, оьрмулул 88 шинаву. Бунагьирттал аьпа баннав цал.
Оьмахан Вагьабов