Вил уртту-тIутIивгу дягъулий дур

ta_7Даву дуллалиний Майсарат хьхьичIва-хьхьичI цуппа зун бикIайва, на хъунмурда тIий, цайминнайн тапшур дурну тинмай къабацIайва. Цила давугу дирчIан дурну дайва.

Вай махъсса кIира шинал лажиндарай Буйнакскалийн лавгми махIаттал хъанай бивкIун бур, ца-кIира шинал дянив шагьру, уртту-тIутIавун, щюллишиврувун бахьлавгун, ххуй хьуну, чIюлу хьуну бур тIий. Амма Буйнакскаллал агьулданун цанма бакъасса, кьатIату бувкIминнангу кIулну бивкIшиву къакIулли шагьру щюлли-чIюлу баву жулва лакку хъамитайпалул, ЧIяйннал шяраватусса ХIусманова (Газлаева) Майсаратлул магьирсса каруннил ссихIир бушиву. Шагьру ххуй хъанахъавриясса Буйнакскаллал агьулданул ххаришивумур лахъи къаларгунни: вай гьантрай Буйнакскалийсса лак жучIан редакциялийн оьвтIий бивкIунни Майсарат аьпалу­хьхьун лавгунни, ва ххаллилсса хъамитайпалия кказитрай гьарза-гьартану чивчуну ччива тIий.

А. Аьбдуллаева
П. Рамазанова
ЧIирисса чIумул мутталий Майсарат шагьрулул агьалинан бусрав хьушиврул барашинна дуллай бия шагьрулувун бу­ххайсса кIанттай мунил усттарсса каруннил тIутIайх бичин бувсса тIутIал клумбардай лухIисса лентарду бушиврулгу, архIал зий бивкIми, шагьрулул администрациялул хъуними муния хIайранну бусласаврилгу.
ТIутIаха, ххяххиялуха зузима мудангу дакI хъинсса, хасиятрал кIукIлусса, кару ттюнгъасса икIан аьркинсса кунма чIалан бикIай. ТIутIаха, ххяххиялуха мюрщи оьрчIаха кунма нахIуну, ттюнгъану хIурматгу бан, аякьагу дан багьлай буну тIий. Укун­сса бивкIун бур тIутIал кьини – 8-мур мартрай дунияллийн бувксса, оьрчIнийра «Мусил къуса» цIа ларчIсса Майсарат. Даркьунугу дур МайсаратуцIун му цIа: му буниялттунгу каругу, дакIгу мусилсса, дан-дитан кIулсса, гьар кушулул усттарсса, ка тIиртIусса, дакъанай дакI цIуцIисса бивкIун бур.
Бувну, хъунма хьуну бур Майсарат Буйнакскалий. Цал МахIачкъалалив къуртал бувну бур кулинарный училище, яла Ухссавнил АьсатIиннаву машлул техникум. ЛичIи-личIисса шиннардий зий бивкIун бур общепитрал давурттай. ОьрчIнийва тIутIив ххирасса Майсаратлул цуппа бавцIусса кIану тIутIавун бахьлаган байсса бивкIун бур. Укун тIутIаха зий ванин цайнура цурда лархьхьуну дур тIутIал декараторнал даву, ландшафт­рал дизайн. ИчIува тIутIан ахъ биял къахъанай, къатрал ма­гъуй тIутIал багъ бансса ххуллу-чаран лявкъуну бур. Миннал къатрал чIарах нанимагу, ма­гъуйсса тIутIал багъ ккаккайхту, аглан хьуну тамашалий ацIайсса ивкIун ур. Мукун ванил ма­гъуйсса тIутIал багърай кIира шинал хьхьичI ябавцIуну бур цала иширай нанисса Буйнакск шагьрулул администрациялул хъуниминнан: шагьрулул муниципал образованиялул бакIчи ХIамзатов ХIусайннун ва шагьрулул мэр Загьирбаг Валиевлун. КьутIгу куну бувххун, щил къатри дуссаривгу цIувххуну, тIутIал ландшафт ххуй дирзунни, жун шагьру чIюлу бансса инсан аьркинни увкуну бур. Укун багьну бур ва шагьрулул зеленхозрайн. Майсарат му даврийн бучIаврил хIасиллу гацIана хIисав хъанан диркIун дур: чIярусса шиннардий къадурсса давурттив щириркIуну дур, шагьру тIутIавун, ххяххиялувун бахьлаган баву мурадрай. Шагьрулул агьалинал тIийкун, Буйнакск тIутIал кIутIу тIун бивкIун бур. Цимирагу шин хьуну диркIун дур шагьрулий мурхьру къабувгьуну, Майсаратлул каялувшиврийну 1500 мурхь бувгьуну бур. Шагьру чIюлу шаву мурадрай ванил мурхьирдал мархри булайсса бивкIун бур школарттайн, садикирттайн.
Шагьрулуву дугьансса тIутIив Майсаратлул дучIан дайсса диркIун дур дазул кьатIату.
— Цукун дакIний бикIайссияв къакIула, ванин цумур мурхьирайн та щин дутIин аьркинссарив, цумур къатIа цумур кIанай бивзун буссарив кIулну бикIайва, — тIий буслай бур архIал зий бивкIми. Хьхьудяризангу тIутIаха зий, ци ссихIир байсса бивкIссарив, кIюрххицIун тIутIив хъяхъа учин дурну ля­къайсса диркIун дур.
— Кару тIутIаха зий, ттулла дакIгу тIутIайх дичай, — учайсса бивкIун бур Майсаратлул.
— Майсарат ва даврий зун бивкIун мукьах Чкаловлул цIанийсса кIичIираваллия Бродвей хьунни. Ххуйсса ландшафт­рай сурат рищунсса кIанттурду хьунни, — тIий бия Буйнакск шагьрулул агьлу.
«Будни Буйнакска» тIисса шагьрулул кказитрал ва ялун дуркIсса ЦIусса шинал байрандалун хас бувсса номерданийгума дур Майсаратлул бюхъу-хIарачатран ва гьунарданун лавайсса кьимат бишлашисса «Буйнакск расцвел!» тIисса макьала. Му кказитрал хъунама редактор Галина Арутюновагу бия жухь Майсарат ва даврий бивтния махъ буниялттунгу шагьрулул майданну, паркру, кIичIираваллу цIубувккун, тIутIавун бахьлавгунни, цуппагу кIюрххила бувкIун булувкьуну зий бикIайва тIий.
Майсарат аьпалухьхьун лавг­сса гьантрайгу шагьрулул агьали куннахь ку, тIутIаха зий бивкIсса хъамитайпа дунияллия лавгун бур тIар, тIий бивкIун бур.
Ххуйсса даврихлу ва лайкь хьуну бур шагьрулул администрациялул ХIурматрал грамоталун.
Ванил ичIувацири буслай бур Майсаратлун «ттул пиша – дакIнинсса дигьалагрур» тIун ххирая тIий. Жунмарив ххуйну бувчIлай бур тIутIаха, ххя­ххиялуха цуксса захIмат бан аьркинссарив. Ванищал архIал зий бивкIмигу бур, Майсаратлул тIутIахасса къуллугърайн «грамотный уход», «профе­ссиональный уход» тIий, мунин уртту-тIутIал, ххяххиярттал маз ххуйну бувчIайва, ми тIутIайх дичин дайсса цирив ца тIилисин бия муниву тIий.
Давриву дакI дирхьуну зузисса озеленитель бакъагу, Майсарат дакI-аьмал хъинсса, инсантуран хъинбала бан анавар буккайсса бивкIун бур.
«Жул мачча-гъаннал чIарав бацIайсса, кулпатрал ттарцI хьусса, цинявннай каялувшиву дуллай, дан-дитанмур бусласисса, маслихIат байсса бия тIий бур ванил гъан-маччами. ЧIявусса зурдардий агьалинан харжру къабуллалисса, кьянатсса чIуннардий ва дакъанал чIарав бацIайсса бивкIун бур. Вайннал чIаххурай яхъанахъисса лакку щарсса цурда диркIлакIийни аьтIутIисса цила душнихь, «Ина циван аьтIий бура, вил Майсарат буссархха» тIий бивкIун бур, Майсаратлул цила душниха аякьа давансса кIулну. Сайпуллагь-Кьадинал цIанийсса мадрасалуву дуклакисса мюталимтал дукралул лащу-щаллу байсса бивкIун бур Майсаратлул. Мунил уссурваврал хъами бур ца зумату кунма «ва жул ссуя, ласнал ссу кунувагу бакъару» тIий.
Ванин тIутIив ххирану тIий, му ниттил бувсса Хъаннил байрандалул кьини кIюрххила дараччи тIутIащал учIайсса ивкIун ур уссу Майсарат барча бан.
ЦIуну къатри дуллалисса мачча-гъанцириннахь ванил учайсса бивкIун бур: «Зу къат­ри дара, чIюлу на дуванна» куну. Мяйжаннугу, цичIарасса тIутIив, ххяххия гайнначIагу дугьлай, гайгу ххари байсса бивкIун бур. Бусравну бивкIун бур Майсарат Буйнакскаллал агьалинал дянив. Ванил хIурмат шагьрулул хъуниминначIагу бушиву исват буллалисса ца иш. КIюрххи-кIюрххила ссят ххюннийва тIутIащал нанисса Майсарат такси бацIан буллай хавар хьуну бур цала иширай нанисса мэрнан. Ганал «ва ттул машиналий дишинну тIутIив, аьркиннийн диян дуванну» учайхту, ламус хьуну Майсарат бивкIун бур «вил машина чапал буллан ссан аьркинни» тIийча, «тIутIал бакъа машина чапал къабаваннав» куну, циняв тIутIив мэрнал цала машиналуву дирхьуну, аьркиннийн диян дурну дур.
«Га мукун дакI-аьмал хъин­сса, чаннасса хъамитайпа бияхха, ччан бикIайва ганин хъиншиву дуван, га ххари буван», — тIий буслай бур Майсаратлуя ссукIурай куннал ку бяличIан буллай, гания ххуйсса махъ учин анавар буклай.
ПатIимат АхIмадова, архIал зий бивкIмур:
— Майсаратлущал ттул дусшиву дуссия 1981 шиная шихуннай. Ва бия бургъил нур кунмасса, чани, гъилишиву нанисса инсан. Мунин ххирая хъамал, кIула дусшиву дангу, дугьангу. Ванищал цал хьунаавкьума оьр­мулухунсса дус шайва. Ва бия чIахху-чIарахнащал, архIал зузиминнащал аьмал-хIал бавкьусса, ка тIиртIусса хъамитайпа.
Цуппа зеленхозрай зун бикIайхту, ванил нагу цичIанма бригадирну бувцунав.
Даву дуллалиний хьхьичIва-хьхьичI цуппа зун бикIайва, на хъунмурда тIий, цайминнайн тапшур дурну тинмай къабацIайва. Цила давугу дирчIан дурну дайва. Схемарду дурну, номерду бивхьуну, гьарица тIутIул къатIа, гьарица мурхь цукун, чув бугьанссарив дакIний бикIайва. Цила зузалтрай дакI цIуцIисса бия. ХIарачат буллан бикIайва миннан лайкьсса харж булун, чаран лякъайва миннан премиярду дулунсса. Майсарат архIал зузиминнан цинявннан ххирасса бия. Аьй дан багьлагьисса чIумалгу нахIу-хIалимну дайва. НахIусса мукъуйну бассан бувну, аьркинсса куццуй зузи байва. ЖучIа газонну бакьин бавриха зузисса адамина икIайва «Майсарат гьарча шичча, нагу гьантIиссара» учай­ссия. Майсаратлул архми гъан байва, нахIудакъашиву хьуми дакьил байва, кIихIулламанахь маслихIат байва. Цайминнан бигьа-рахIатсса шартIру дан дакI цIуцIаву дуллан бикIайва.
«Вил каних дургьумур аргъирай ххяхлай дур» тIий, цалла ичIура тIутIив дугьангума ванийн оьвтIун бикIайва. Дири-кьирисса, бажар бусса Майсаратлул дукъадайссарагу дакъая. Макаронну байсса фабрика, пекарня тIивтIуну бикIайссия. Халимбекаулданийсса банкет­ру бай залданул администраторну буссия. Ссаха зурчагу, цила дуллалимур лажин кIялану бакIуйн дуккан дайва. Ва зузисса куц чIалай, лас икIайва Майсаратлухь хъярч буллай: «Вияр ххуйсса захIматрал Виричу къаикIанссия», — тIий. КутIасса бухьурчагу яргсса оьр­му бувтссар Майсаратлул. Ва лавгунни дунияллия цила аьпалун тIутIавун бахьлаган бувну шагьругу кьабивтун.