Ккуллардал чявхъа бувтIунни Лаккуйн

to

Баргъ-гъарагъи даркьусса, тачIав дакъачIин уртту-щинал авадансса шин дур гьашину Лаккуй тIий бия кIия букIлакIими. Аьщун диявавли?! Ккуллардал чявхъа бивчуннихха Лаккуйн ларгсса алхIат кьини. Оьттул щаращив ливчунни аьрщарава. БакIлахъиярагу цукунсса хьувивавли? Щархъал бакIрах маоьрду. АрсваврацIа хьунни ниттихъул, уссурваврацIа хьунни ссурвал, щащарну ливчIунни ряхва жагьилсса хъамитайпа, ятинтал хьунни 12 оьрчI.

Зулайхат Тахакьаева
Мубараксса Рамазан барз Дагъусттаннай байбивхьунни машгьурсса журналист, «Новое дело» кказитрал хъунама редакторнал хъиривчу АхIмаднаби АхIмаднабиев бивтун утаврийну. АцIния арулчинсса бивкIулул лахIза, ацIния арулчинсса дягъулул кьини. Низам дуруччай органнал зузалт ливтIуми кьинирду хIисав дарчаннив, календарьданий царагу къалирчIхьунссар дягъулул дакъасса кьини. Вана июль зурул 14 – мур кьини мукьва лакрал кулпатран дягъулул хьунни, 15 – мур кьинигу кIива – кулпатран.
Сайки гьарца кьини тIисса кунма ккулларду чIарах буклакисса, нахIу шанава пIякь-шякьлил чантI учин буллалисса республикалул хъуншагьрулий ялапар хъанай бухьурчагу, щукрулий бикIайссияв Лаккуй спецоперациярду бакъашиврийн. Ххарину бикIайссияв Лакрал район хIалли-хIаллих духьурчагу, цIудуклай душиврия. Ххарину бикIайссияв кIий хъанахъисса байранная чичлан ттунма ччя-ччяни багьайсса бивкIун тIий.
Вана оьзру хьун хьхьичI кьинигу Ххюлусмату Эльза Рамазановая кино ласласисса Москавлиясса хъамаллуращал ялавай нани ххуллий Гъумучату ШавкIравсса ххуллу утта буллалисса ххуллул усттартал ххал хьувкун, анавархъиндарай машиналува тIанкI дурссия кIайннал сурат рищун, лакрал агьалинал ца буруккин щаллу шавай бушиву буккултрахь бусан. КIиккува бакIрайн багьуна ва зурул 20-нний цIуну дурсса РОВД — лул къатри тIитIлатIисса шадлугъ хьунтIиссар тIий, кIиччалу марцI буллалисса зузалтгу. ЦикIула хъиривмур кьини ва ххуллийх, вай къатрал хьхьичIух Буршай къачагътурал аьщун бивзсса мукьа полицанал зузалал жаназартту шан-щархъайн ласун багьантIишиву. Респуб­ликалий чувчIав дакъасса полицанал къатри Лаккуй дуллай бушиврия пахрулий, цIусса къатраву цIусса макьулий зун, кIивун бизаннин ссавур дакъа ялугьлайяхха вай бусса.
Га кьини кIюрххил Буршиял администрациялувун цуркинт бувххун бур тIий оьвкуну, кIихун лавгун бур криминалист МахIаммадов ХIусайни, опер Булатов Идрис, дознователь Жяъпаров Неъматуллагь ва Буршайсса участковый полица ХIамзатов Абакар.
Ца бухсса манитор сававну, мукьа ябацIансса жагьил, яхIлувсса зунтталчу, дакI марцIсса пишакар оьрмурдацIа шаврия лажин лухIину личIаврицIун, хъиривмур кьини спецоперациялуву ккуллардал увтсса цала уссил Рамазаннул бивкIу лялиян бан къахъанахъисса Буршиял шяраваллил бакIчи ХIасанхIусайн МахIаммадовлучIан гъан хьун ламус хъанай, хьусса иширая цIухху-бусу бувссия ванал кулпат Къиргъухь.
— Га кьини цIан-чаннаву администрациялул бухгалтер Зоял оьвкунни администрациялул къатрал нуз личин дурну дур тIий. Анавархъиндарай лавгру гиккун, ца чапа-хана дурну дур. МуцIана полицанайн оьвкунни. Гайнналгу цивппа бучIаннин ссайнчIав ка малаяру, къатлувунмагу мабуххару куну бия. На дукра дан шаппай бувкIра. УвкIунни ХIасанхIусайн цувалу: «Компьютерданул манитор бакъа, ссайнчIав ка ларну дакъая. Цивппагу ахттайнссаннийнмагу къабувкIунни. ХIуснигу чуннив анавар уклай ия. Абакаргу душ инжитну буссар, тIий ия, Идрисгу хIакьину чIивимур душ бувсса кьинир, най акъарав тIий оьвтIийнма бур, тIий ия», — увкунни.
Цувагу кIихунай чулий МахIаммада тIима уссил фермалийн лавгунни. Ссят ацIния кIира хьусса чIумал шагьрулиясса чIахху душ телефондалувух оьвтIий бур: «Мий боевиктурал полицанал зузалт ливтIуну бусса бур», — тIий. «КьабикIу, ми дахьва жучIату лавгунни, му хьун къабюхъайсса ишри», — куну трубка лещав. Гава душ ялагу цамур хъамитайпалучIан оьвтIий бур, мува хавар буслай. МуцIана тиха лавай ХIасанхIусайнгу увккунни: «Къатта ччувччунни, циняв кьатI бувну бу­сса бур. Тти на райондалийн цукун уккава?», — тIий.
Муссят ххуллийх тиха шихуннай аьрали машинарду, техника дарчунни, ОМОН – далул хьхьичIгу жула Рамазан ур.
ЯттихIухчин хавар хьуну, ганалгу полицанал номер бакъа ГьунчIукьатIув оьвкуну, жун баяннин шагьрулийнма бавну бия. Полицанал зузалт махъунмай гьан хьхьичI гичча жула МахIаммадагу лавгун ия хIаллих чарттайх машина лахъан бувну.
ОМОН – далун дуки-хIачIиялул машина бувцIуну къутанная Аьлил­гу увкIунни. Бав-бавми букIлан бивкIунни. Жува сававну халкьуннайн ливксса бала, тти жижара банмагу ци лажиндаращалла гьантIисса тIисса хажалатрал ялун жулламур ужагърайнгу нурчIи дурххунни, — тIий гьуя-гьарайлий бур Къиргъу.
Къаивунни Абакаргу ттигъанну бувсса инжитсса душнил ялун. Цувагу нигьачIисса ЦIуссалакрал райондалийн къалавгун, паракьатсса Лакрал райондалий зун увкIсса. Мунияту учайхьунссар «Жува бивкIулия лихълай, бивкIу жулва хъирив най», куну. Мямма тортгу лавсун учIаннин яру личавай ялугьлайнма ливчIунни Идрислулмур чIивитIугу. Къабивунни кулпатирттал ялун ХIусни ва Неъматуллагьгу. Абадлий лавкьунни «Тава-тагу жу вай къачагътал бухлаган бантIиссар. Жу литIурча, жул арсру буссар, оьттух­лу оь ласунсса», — тIий ивкIсса Рамазаннулгу, «Уссурваврахлу кьисас къаласурча паракьат къахьун­ссара,» — тIий ивкIсса Апанниналгу.
МахIаммадов Рамазан ва Исмяилов Апанни ливтIунни хъиривмур кьини спецоперациялуву.
Буслай бусан къахьунссар вай оьрчIай бувсса зулмулия кIурукъатрай ттунма бавмур. ВичIилух кару дихьлай бивкIра, гайннал бусласимур къабаллан. «Чартту букьан увкхьунссия, Абакар чарттайн агьну ия тIар. ХIусни ва Неъматуллагь цайннай ца бакIругу дирхьуну машиналул махъ бия тIар. ХIусайнил кару лажиндарал хьхьичI дургьуну дия тIар. Идрислул ца ччан машиналул чурттуй, кагу пистолетрай дия тIар»,- тIий буслай бия куннахь ку.
КIакссава иттарщин дакъа зулму бан ссалла ссал дакIру дикIан аьркинссар инсаннал? Чари, ахир, жувура вахIшишиву, чари жинд­ралшиву, чари куннал куннайнсса сси, хIусутшиву? Янна ягу пишарив мунинсса савав? Чари жувура фашистурал хасиятру, жува тайннал оьтту-ттурчIаясса бакъанма? Чуври ппухълуннал нартшиву. Та бивкIссар зунттаву луркIан дурну ттиликIрахун битлай? Лажин лажиндарайнъяхха жула ппухълуннал махъгу учайсса, цаннайн ца ххаржантрайгу буккайсса бивкIсса. Душман аьрщарайн ххявххукун бакъаяв ярагъ кIунттил бугьайсса? Дунияллийх цIа ларгсса аьраллу ххит бувсса аьрщарай жуйнма жува ттиликIраха битлатисса, душман ххяххарчания вилаххав душмантурал жува бава — бахханссару.
Байраннай, мажлисирттай жунма ххирар жула ппухълунная шихуннай нанисса аьдатирттая – чумартшивруя, куннал ку бугьаврия, оьттуву тартсса уссушиврия пахру-ххарардай буслан. Амма жува сислай бакъару мукIру хьун ми хасиятру жувура дура-духларгун душиврийн ва хIакьину яла куннал ку бас буллалими, яла куннай ку къия дуллалими жува бушиврийн.
Цал уттигу жунма исват хьунни жулва бан-бит бакъашиву, жула оьрмулул мяъна чIиришиву, дунияллул видачIрашиву, чаривссавагу къакIулсса гужирдал хьхьичIсса жулла хьхьарашиву.
Вана ххюва гьанттар ттининнин Лаккуйсса байраннайн ччя-ччяни бачайсса машинартту нех дирхьуну жижарарттай Гъумукун, ГьунчIукьатIув, ТIаннул ЦIувкIрав, ТIюхчарав, Буршайн ва КIулушацIун занай. ЯзиминнацIа хьуминнал ясирдал чIурду зунттал зана буллай. Зунттаву тIурча найнма бур къачагътал бугьлагьисса спецоперация. Ва цимирагу хьхьу-кьинир Лакралгу, Ккуллалгу, Лаващиялгу, Ахъушиялгу полицанал зузалтрал хъаннил, ниттихъал ,ссурваврал янийн я къалакьлай, цIуллу-цIакьну шаппай зана хьу­ннав тIий Аллагьнайн лабизлай, дуаьрттай.
— ЧIярусса давуртту ду­ссия гъин­ттул дан пикрилийсса. ШавкIравсса ххуллу утта буллай, асфальт бутIин хIадур хъанай, ххуллийх хьхьувайсса чани буцлай, цикссагу шиннардий марцI къабувсса Ханнал бяр марцI буллай байбивхьуну буссияв вай гьантрай. ЖучIава Лаккуй тачIав къавхьусса иш хьуну, ласу-ка бухIан бунну.
Лакрал, Ккуллал, ЧIарадиял, Гъуниннал, Рутуллал районнай къачагътал бугьлагьисса спецоперация най бур. Шийн ливтIусса полицанал зузалтрал кулпатирттахь жижарагу бан, спецоперациялул давугу ххал дан увкIун ия ДР – лул виваллил иширттал министр ва главкалиясса инсан. Аьвдурашид МахIаммадовичлул бувсунни къачагътурал канища ва спецоперациялуву ливтIусса цинявппагу полицанал зузалт наградарттайн ккаккан бантIишиву, — увкунни «Лакрал район» МР – данул бакIчи Юсуп МахIаммадовлул.