Шан-парчари хьусса мина ва жува

ХIасанхIусайн ца янил жагъаласса ия. Гагу цукун хьуссияв ттун къакIулли. Председательшиву дуллай хъинну хIарачат буллай ия. Гьарца аьркинмур лухччинун, ятти-гъаттаран дузал дайва. Агьалинах цIимилийну ургайва. Цувагу чурххал битавсса, лахъ-лахъсса ия.

Ганал кулпат Пахай чурххал лагьсса, амма давривугу, мазралгу дири­сса бия. КIиягу арсгу дяъвилийн тIайла бувккун, цивппалу яхъанай бия. Дяъви къуртал хьуну махъ ХIасанхIусайн кIивагу янил мурчIи хьуна. ДурхIусса захIматшивугу, кьурчIишивугу ялун лирчухьунссия. Дяъвилия зана къавхьуна чIивима арс Кьурван, куявтал Шагьрамазан ва Къуши. ХIусайн тIима арс контузия хьуну, маз бахчилай увкIуна. Яла махъ финотделданий зий уссия. Ххуйсса кулпат, оьрчIру хьуна мунал. Бухьунссия ХIасанхIусайннун дакIнивасса чани, аьсавгу хьхьичI дачин дурну, га къума кIичIиравух, ахкъавчуну бакIуйн увкIун, къалиянгу паршатIи бувну, щюлли кувссай щяикIайва.
Ттула ниттиуссу АьвдурахIингу мурчIи хьуна, амма ганаща духIин дуну, тIайлану ххуллийх ачин къашайва. АьвдурахIин тIабиаьтрал адамина ия, мунал щалва оьрму яттичIа хIухчуну лавгун бия. Ми азарвахъул яттил хIайвантраву, архния урувгун, цумур щил буссарив бусайва, яттил цумунил ци жинс дуссарив, ци хасият дуссарив мунан кIула. Дяъвилул чIумал му удаманну уссия. Ттун ттулва оьрмулуву мукун тIайласса, марцIсса, шилтагъ бакъасса, щялмахъ бакъасса инсан хьуна къаавкьуссар. Мунан душман ия хIиллакар, дацу, тIайла акъама. Яттияту ца чIара багьана бакъа дагьан къаикIайва. Нажагь ливтIусса, бурцIил бувтсса бухьурча, хъирив лавну жавабкарная тIалав дайва, хIатта хъуниминнаву ца шилтагъшиву хьурча, анаварну райкомрал шамилчинма секретарьначIан гьанна тIун икIайва. Му мунал Аллагьгу – залгу ия. Мукъунгу, ка гьаз даврингу анаварсса ия. ЧIивисса за бусан. Жу, оьрчIру, зунттуйн яттичIан гьан байвав, хIухчищал яттичIан гьаван, ттарду ттизайни кумаг бан. Мукун ятту дар бувну мукьах, нагу гьан увнав чIирунначIан ХIажиатта тIисса хIухчищал. Мурлу бусса кIану бия. На неххацIух чIиру гьан буллай уссияв, хIухчума кIия, ялтту, чIиру канаки буллай ия. НакIлилгу бувччусса гадри, чIиру тIуркIу тIун бикIайхха, мукун ца муруллул зуманицI тIуркIу тIисса гадлул чIи щуну муруллийх ахьния бувтуна. Га ттул хьхьичIун багьуна. На къушлийн леххаву рутав. КIичча ттул ниттиуссу, ва дунияллий бакъавсса ссугругу дуллай, ца михьлишаллил дурцIусса ттархьгу ларсун, левчуна увкIун кIа ттархь ттул чIаврайх рирщуна. Ци чиви. КIа ттуршал бувсса бавш хъунмасса хIаллай ливчIуна. ХIакьинусса кьинигу лажиндарайн ка щувкун кIа бавш чIалан бикIай. Жу, нисгу ларсун, ттукращал тIайла буккайвав. Жу шаппай бияннин му жух ялугьлай лякъайва, му лагай­сса ивкIун ия бяйкьу ххуллурдайх. Аллагьнал буручча жу чан-кьансса хIаран бувну бухьурча…
ЧчантIурду, кьамурду, хха­лабакIурду бан усттар ия Гьабил. Мунал кунна усттарну му даву щилчIав къадайва. Му лахъ-лахъсса, чурххал оьвхъусса адамина ия. Хъунав хьуннинсса мунал сянат арцу-мусил усттаршиву диркIун дия.
Колхозран, чансса бунугу, кумаг буллай ия Аьлибаг Илиясов. Му лахъ-лахъсса, чIяйсса чIара дусса, ссирссилттал заллу ия. Жу, оьрчIругу, бувцуну, бувцусса ххулув кIусу бан, гай бакIурдайн батIин уккайва. Мунащал архIал на Ттухъахаллил зунтту ябан хьуссара. Хъинну пасихIсса, тIивтIусса адамина ивзуна ттун му. Хавар бусайни, ляхъан бувсса бухьурча, чIяйсса ссирссилттал лувату пиш чан къашайва, мунийну кIул байнуккива мунал ляхъан був хаварду. Бусласаврийн бувну, ттунма балжан бакъа, мугу мунал чIивима уссу МахIаммадагу революциялул чIумал партизантуран кумаг буллай бивкIссар тIар. Мунал ттухь чIявусса оьрмулул хаварду, учаларду, лувлякъурду бусайва. Аьпа баннав цал, хъинсса адамина ия.
Бувккун захIмат бан шайсса кIия-шама къужа акъая, махъми хъиннува хъунив хьусса бия. КIанайн Залмул Аьллу учайва. Ва чIявуну чаху бартукьгу ялун бувтун, бакIуй игьалаглан икIайва. Аьлил цанна дирзсса цIа дуна, ялун «Залмугу» ххи бувну бия. Жу, оьрчIру, мунал лагма лагайссияв, мунан чIявусса кIула, чIявусса хаварду бусайва. Му бакъассагу, хъинну усттарну пагьламан-ссихьри дайва, щютIуххив бувну жун булайва. Мунал бувсса чIявусса кIалабарзру бия хIатталлив, амма цала бакIрацI, цува ивкIукун, ца ккуркки чару бишара куну аманат бувссия тIар. Мунал ца акъа-акъасса арс РабихIажи фронтрая зана къавхьуссар. Цумур тIайлассарив ягу хIазичун буккан бувссарив ми хаварду къакIулли. Буслан бикIайва, цал Оьллаарив арчи-шаллал яттикъуш бивкIун бур. Хьхьувай, махъ-махъ, Аьлил, лирккун яннагу, бавал увсса куццуй ятту бацин лавгун ур. КIачIасса инсаннайн ккаччив къабияйссар тIар. Му хIиллалий мунал хIайван бавцуссия тIар. Ягу цамур бусу-кьусу, шяраваллил цIа къаучинна, мунил агьулданун къаччан къабикIан. Аьлил цурк бан лавгун ивкIун ур шяравун. Ларзулун лавхъун, чIавахьулттил хьхьичIух нанийни ласначIасса щарссанин му хIисав хьуну ур. Ганил авара ан най чIалай, Аьлиллул, кIай хъунисса урисса иттацIанттала яру гьанагьи бувну, щарссанин путуксса закку ккаккан бувну бур, цалагу мичча ака дурну, лувчIиннийсса ппалав лаивкIун ур. Лас ивзун ур, халкь леххаврий бувккун, га гьан аьркинсса ххуллийх левчуну бур, Аьлигу, ппалатугу увккун, миннала хъирив, «угьара цурку» тIий левчуну най ивкIссар тIар. Мукунсса бусала бия.
Заркип цIа ларгсса дачIучи ия, жул шяраву акъа, чIахху-чIарахсса щархъавугу. Утти янин чанигу чан хьуну, я бакIуйн уккайва ягу ссийчIан ПирдавслучIан лагайва. Мунал ца акъа-акъасса арс Аьвдуразакь фронтрая увкIун, щавурдал лахъи лаган къаивтун, ивкIуна.
Мува куццуй, лув ливчIун ия Аьлижугу. Му чIявуну жуннийн учIайва ттул буттал ниттищал дакI дачIин, жап бакьин бан. Мунал кIиягу арс Кьурвангу, АьвдулпаттахIгу дяъвилул лавкьуну, цувагу, щарсса Муслиматгу ливчIун бия. Оьрмулул чIун дирукун, ми кIиягу ливтIуна. Жун, оьрчIан, ми буччин багьуна. Кьулгьу-алхIам хъаннил бувккуна.
Мукуна хъинну угьарасса ия Кьурбанов Оьмаригу. Га кьатIув къауккайва, ларзулугу щяивкIун, самоваргу хьхьичI дирхьуну, мудан чяй хIачIлай икIайва. Качар бакъа чIумал, ча лявкъуссияв къакIула, сахаринналухун хIачIайва, мигу бакъани, яттил нисирахун хIачIайва. Мунал кIия арс ия . Аьли тIима чIявуну къашавай икIайва. На чIявуну муначIа шайссияв. Мунан хъинну суратру дан кIула. Ттунгу гъира бикIайва мунах уруглан. Дяъви байбишиннин му ивкIуна. Мунал ниттил Аьйшал мунал дурсса суратру ттун дуллуна. Суратру дихьлан ттунгу гъира багьуна…
Оьмарил хъунама арс Амин медучилищалуву дуклай ивкIун ия. Дяъви байбивхьукун мугу аьрайн увцуну ия. Дяъви къуртал хьуну махъ му майорнал чиндалуву увкIуна, яла органнаву зун ивкIуна. Цал Дарбантуллал ОВД-лул начальникну, яла республикалул ОБХС-рал на­чальникну, махъ, пенсиялийн укканнин, республикалул МВД-лул министрнал хъиривману зий ивкIссар.
Ца каницIагу фронтрай хьуну, чулахъ хьуну увкIуна Ирбагьимов Шагьимардан. Га ивтуна къурнил бригадирну. Складрай ттула ссурахъу Исрапил ивтуна. Му ду­ккавриву хъинну хIарачат бусса, аькьлулул щаллусса ия. УрчIва класс къуртал бувну, ниттин кумаг хьуншиврул, даврихун агьуна. Ппугу ччянива ивкIуну, ятинну ливчIун ия. Фермалул хъунмурну Разихъал Залму бия. На КIулушацIун школданийн заназиссаксса хIаллай почтагу ласайссия. Ттул кIунттивух цаппара бивкIулул чагъарду лавгуна. На ми чагъарду председательнахьхьун булайссия.
Цал кьатIувай увккун нанийни, ххал хьуна жула чIахху душругу, Шагьимардангу, ппалнил магъи зехлай, даххана даншиврул. ЧIарах уккан къабучIия, мунияту лавхъун цIив кумаг буллан ивкIра. ТIун бикIайхха «арши бакъул ккутIницIун оьрватIигума лачIайссар» тIий. Тталлуя тталлуйн ххарххи ласлай уна, га ца аьвсса бивкIун, на варх куну ппалав агьунав. Ццах учаврил личIисса цIуцIаву дакъая, амма гьухъа, хъачIрая тIайла хьуну, оьттул бувцIуна. На га цIана ПатIи тIутIимунил уккан увну ппалату, щавуйсса оьтту шюшлан бивкIуна. ТIулунттувусса мюрайн щуну, бакIрай ккутI хьуну дия. Му щавулулсса буллалисса хIалатраву ацIан къашайсса къюву дуллуна канивун. Бурувгукун, ххал хьуна, бартканичIан гъанну, канил лув чухь: ка гъаргъун дия. ХIакинтал бакъая. На анаварну КIулушацIун АхIмадлучIан лавгра. КIа хъинну за кIулсса, оьрму лавгсса къужа ия. КIанал паракьатну хIадур дурну тахтардугу, ницIалгу, майлулгу турту бивхьуну, ка дархIуна. Ца зурува ухьхьу куну, тIайла увккунав. Къалавгссияв, ка хъин хьуна, хавар бакъая. Навава апатIирттах луглагисса ухьунссияв…
Буттал кIивабиту ттупанг бия, мунин аьркинсса янсав-ссачмагу дия. На лахъину пикригу къабувну, лавсун янсав, бувну чагъарданул кьуму, буцIав янсаврал. Ттун пикри хьуна цIу яларай личайсса ягу ларай личайсса дурив ххал дан. Лавсун цIу дусса бярал касак, бишав кьумулий, янсаврай. Архну дургьуну янсаврал кьумулущалсса ка, уруглан ивкIра. Юх, цIу лахълай дакъая, чулуха урувгун – лах бия цIу дакъасса. Га бя личин банна тIий уф увкусса – парх куну, цIарал лама лажиндаравух бивщуна. Аьзан Аллагь, дайдирхьуна цIуцIаву, анаварну левчуну бярничIан, личIав лажин щинавун. Чансса хIаллай цIуцIаву хьхьара хьуну, яла ялунгу гужну цIун диркIуна. КIийла-шамийла тикрал бав щинавун щилащаву, кумаг къавхьуна. Зана хьура шавай. Нину му чIумал къашавай дуссия. Ларзулух занай цIирцIир тIисса ттул чIу бавну, ниттил «Цивхьур?» куну цIувххунни. На учав: «Вин чяй данна тIий, кIарттуву хъаланнарал цIу дихьлай уна, лажиндаравух лама бивщунни», — куну. «Ина, дахас, кIарттувун циван уруглай уссияв? Лавсун нувщул ккиртту биша», — кунни сситтуй. КъакIула миннулъяв ягу цамур иширалъяв, къюву лагь хьуна, навагу бакIуйн лавгун оьрчIащал арчиманттай уклай кьини гьан дав. Ахттакьунай Гъумучату увкIуна буттауссу ХIасанхIусайн. Му ппурттуву га, захIматсса щаву дирну, ряхва зуруйсса шавай гьан увну ия. Мукун унагу, Гъумук призывниктал аьдат буллай, дянивмур школданул военрукну зий ия. Ганал цачIана увцуну, лажингу ххал дурну, на ххира-ххуй увнав. Ганал карав бакIгу дирхьуну, шанавун лавгун ияв. КIюрххил ивзсса чIумал щалла лажин бюнбутIал дурцIуну, гьузи лархъун, экьи най дия. Га кьини ах­ттакьунай буттауссу дарувгу лавсун увкIуна. Ми ганиннин къабувксса стрептоцид бия. Ми ШавкIуллал ХIажинал буллуну бия. Буттауссу Кисловодскалий хъин хъанахъийни ХIажи га госпитальданий хирургну зий ивкIун ия.
Щалла лажиндаравун ми дарув бичлай, щаву кьакьан дуруна. Мукун ца барз хьуна ттул лажин кьиллал дургьуну. ЦIубутIуй ттун дукра путIувух дулайва. На утту- ивхьуссаксса хIаллай буттауссугу, цIунил къашай хьуну, Щурагьун госпитальданийн лавгуна. Вивалу тIивтIуну ххал увсса чIумал, гиву ляркъуну дия оьтту-чIучIиялул дурцIусса кисай. Ялагу, шавай гьан уллай рязи къавхьуну, фронтрайн лавгун ия. Мукунсса къириятрал адамина ия га.
Най дия 1942 шин. Немец був­ххуна Ухссавнил Ккавкказнавун. Сталинградрал лагма рургьусса чIун дия. Щалва гуж, хъус-кьини жулла хIукуматрал бивчуна буттал кIану ябан. Немец гъан хьуну ия ГрозныйлучIан, Гьанжиливгума бивчуну бия бомбарду. Лакрал щархъава обороналун аьркинсса, танкарду къагьансса, архру ду­ккан, окопру, блиндажру бан гьан бувна чIатIа-кулунг дугьан шайма. КъакIула циванъяв, мукьва мюрщи оьрчI бусса ттул нинугу тIайла дур­ккуна, хъуннар хьусса къарихун жугу бивчуну. Га кIигу хъинну дяркъусса дия, замгьарду, занчру, марч чан къавхьуна. Жул ца бакъа бакъасса, шанна шинавусса, ссу къашай хьуна. Буттал ниттил ка хъирив лаллай дакъая жулссагу, гъаттаралссагу бан, ппалату хъут дуккан дуллан, бя бан, чатIа бан, зилув щин ласун, чIявуя бигарду, чIяруя даву. Инттухуннай нину дуркIуна, амма Маржанат кьавкьун лавгун, интнил тIутIавух бивкIуна. Щийя аьй дайсса, щинъя леххаву учинтIисса?!
На Гъумукун ххюлчинмур классравун увкIра. Дуклан гъира бунугу, пасат дурсса хIисаврал дарсирдал махъун щун уллай ияв. ЧIунну захIматсса дия. Нюжмардий цал бакъа шаппай къабучIайссияв. Жу яхъанай Давришнахъал къатраву бикIайссияв. КIинттул бявкъусса къатри бия. Гьантлун 3-4 бя булайва, миннулгу, пуркIуран хьуну, гъилишиву къадулайва. Чансса хIарачат буми лавгун базаллувун, гичча заборду, столлу гъавгъун, пачливу бивхьуну кумаг шайва. КIюрххила лавгун, ччатI шашай кIаная ччатI лавсун бувкIун, 300 грамм хIисавну, жуйх бачIайва. Гайгу кув чIумал ччатIри чинсса къабикIайва, нувщи, кIучIалу хIаласса, хъавтусса ччатI бикIайва. Ца чIумал ччувччусса къалмул иникIмалия бувссагу буллуна, ми фронтрая ххассал бувсса къалмул ччатIри чайва. КIюрххил чяй дулайва, кIира хъун дакъасса качарданул къуркъащал ягу, ца зуруйссар куну, мураппалул банка дулайва. Ахттайнссаннун, ца-кIира лиссугу гьанагьисса, накь дулайва. Жулва хIарачат жува байссия, шаппату зана шайни шанма зириннарал ччатIгу, нисирал, духьурча дикIул, хъисгу жущалла ласайссия. Хамис кьинигу базаллувун нани­ссаннахьхьун мива ччатIгу, нисгу дучIайва. Бия цаппара аваданну за дучIайссагу, миннал ппухъру шаппа бия.
ХIасан Камалов,
СССР-данул просвещениялул отличник, Дагъусттаннал лайкь хьусса учитель
Луттирду 3-4 цасса бакъа къабикIайва, тетрадьру бакъа, зару дархIуну бивкI чагъардай чичайссия. Ца лухIи бувсса, кIира мужаллатгу дусса, кьянкьасса чагъарданий кIюла-лахъисса мелданул кьалант буллуна. Ми мужаллатирдай аьркинмургу чивчуну, яла чивчумур лиххан байссия. Мукун бунугу, дуккавриву хIарачат байссия, лавсъсса ххюварду душманнайнсса ккуллардур чайва. Интернатраву чани хъинну заэвсса бикIайва. Чара бухлавгукун, столданий стуллу бивхьуну, лампочкалул лув, лугу бувгьуну, дарс лахьлан багьайва. ЧIявуну школданийн лавгун, гикку дарсру хIадур дайссия, гикку чани хъинъя, неххачIасса электростанция гъанну буну. Чансса оьрус маз итххявххукун, айивхьура литература ккалай. Цаппара луттирду, Шекспирдуя тIайла хьуну, жуннийва бия, бакъамур Къушихъал ШарабуттиннучIату ягу Гъумучиял райондалул библиотекалува ласайссия. ХIакьинусса кьинигу на лу къакьабитав, ххуйсса библиотекагу сакин бав.
Ххирая ттун шахматирттай уклан, миннул пикри, аьмал цалийн бутайва. ЧIявуну шахматирттал улттух, аьпа баннав цал, Шарабуттиннущал, Нураттиннущал шайссияв, ми хъинну буккайва. Шахматирттахсса гъира ттун ттула буттал бувтуна. Ми тиха Марвилия лавсун увкIуна. Махъ, Новолакрай зузисса чIумал, «Урожай» тIисса спортобществалул Москавлив семинардайн тIайла увккунав. Тикку жу, группа бувну, бувкссияв гроссмейстер Лилиенталлущал, хьунабавкьуссияв Ботвинниклущал. Мукунсса дия чIун.
Дяъви къуртал хьуну махъ, танил цIарава бувкми, янсаврал кьункьащал, бакIругу гьаз дурну, цалва-цалва кулпатирттачIан зана хьуна. Дяъвилийн лавгсса 35-нная зана хьуна 15, миннавугу захIматсса цIунцIияртту хьусса, щавурду дирсса, ка-ччан дакъассагу бия. Цаппаранная ятIа-тIарвагу бакъая, мукунминнавух ттула ниттиуссу МахIаммадгу ия. Мунал мукьа оьрчI ятинну ливчIуна. Жула учай «ливтIуминнан дуниял духларгссар» куну. Сагъминнал, цукун-бунугу цалва яхIгу, къириятгу дурурччуну, оьрму бачин бай. Цуксса лавгмунил, нанимунил жуйхра ришларчагу, инсан лахIан ан, никирттайн утан къашайсса ур. Мукун МахIаммадлул, СалихIлул, Къущил, Бадавинал, Кьурваннул, Апаннинал, Исуплул ятинталгу ччаннай бавцIуну, ххаллилсса кIану бувгьунни жяматраву, цалва оьрмулуву.
Чув ливчIру зу, вирттал?! Цан кьакьан къаритару ниттихъал, аьзизсса кулпатирттал иттавсса макь?! Юх, зу жун сагъссару, зул цIарду гьайкаллай цIарал ххуттардий чирчуну дуссар.
Зана хьуна ттул ппугу – оьрму цила паржагьравун багьлан бивкIуна. Амма зана къавхьуна буттауссу ХIасанхIусайн. Му накьлу хьуссар тIисса лухIи чагъар бувкIшиву жун , оьрчIан, кIул хьуна чурттурдайх дурчIун най дуна леххаву тIий, зума тIисса буттал ниттил аьсившиврийну. Мунил канихь арснал ттиркьюкьал бувщусса мандолина бия. Ганил га, чIирайх бивщуну, парча-тика бувна. Мунил аьсившиврул дазу дакъая. Дяъви къуртал хьуну 25 шин ларгун махъ, Италиянавун Ххувшаврил шадлугърайн лавгсса азирбижанчу ТIагьиров увкIуна. Мунал бусаврийн бувну, ХIасанхIусайн ва мунащалсса партизантал ливтIуну бия апрельданул ахирданий, 1945 шинал. ХIасанхIусайн ясирну агьну ивкIун ия Волыннал областьрай щалва полкирал лагма рургьусса ппурттуву. Мунаща Италиянаву, партизантурал кумаграйхчин, лихъан бювхъуну бия. Бусаврийн бувну, капитан Камалов ХIусанхIусайн хъинну виричусса, гьунар бусса партизан ивкIун ия. Махъ, ттул цIуххаврин жавабран, ттучIан Италиянава бувкIсса чагъардалгу му бусала тасттикь буллай бия. Италиянава ливхъун нанисса немец, гузла бувну, азарахъул ясир бувну бия, амма цува ХIасанхIусайнгу, мунащал ца югослав, цагу италиян биривну немецнахьхьун, миннай оьккисса зулму бувну бия. Миннал сипатру дукъарчIай дурну, лихха-личча бувну лявкъуну бур. Ца ХIасанхIусайннул лажин чан-кьанну дурчIинну дия тIар. Ми шамуннаннагу Италиянал Виричу тIисса цIагу дуллуну, цанма лайкьсса часовнялуву бувччуну бур.
ХIасанхIусайннул цIа тасттикь дан экспертизарду дурну дия МВД-лул зузала Амосовлул. ХIасанхIусайннул гьунар, виричушиву гьартану ккаккан дуруна ТАСС-рал корреспондент Путербротлул.
Нариман Аьлиевлул чивчуну бия «Итальянская баллада» тIисса пьеса , мугу ккаккан бувуна Дагъусттаннал М. Горькийл цIанийсса Оьруснал драмтеатрданул, Яруссаннал драмтеатрданул, Лакрал драмтеатрданулгу.
Гьанжилив мунал цIа дирзсса кIичIиравалу бур, буттал шяраву Читтурав Аьлиев МахIаммадаьлил дурсса гьайкалгу дур.

* * *

Читтурдал колхозрал 3000-3500 яттил хIайван бусса газу, ряхцIалуннийн бивсса оьллал ферма, 20-ннийн бивсса зузи бай ницал ферма дия. Ми гъаттара ябаншиврул, хъуния бувкIсса къама, къур, нувщи, нахь дакъасса, хъуни дакъасса ххалазаннугу дия. Ятту гъинттул, августрал ахирданийн бияннин, зунттай бикIайва, ссуттил БабаюртуллачIасса къутандалийн лагайва. Мюрш гъаттарагу зунттуйн гьан байва. КIинттул, гъаттара ябаншиврул, махъун диялсса лазуни дакъахьурча, зунттавун къюллу бан гьан байва хъами. Ттун кIулну мукун аварасса кIира кIи хьуна. Гъинтнил ахирданий, цулуцалт, хIухIалт бувккун, чIиникI бищун бюхъайма, КунцIуллавух, Хъяссаврал гьанахух чIиникI бищайва. 1944 шинал Суннаралли, ДучIими, Гьаркасси чачаннал аьрщарайн бизан бувкун, Суннараллил аьрщи жухьхьун дуллуна.