Цукунни уруччин ишбажаранчи?

fok_182012 шинал декабрьданий ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал кьамул дурссар «Об Уполномоченном по защите прав предпринимателей в Республике Дагестан» тIисса Закон.

Жулла республикалий Ишбажаранчитурал ихтиярду дуруччаврил уполномоченныйнал институт (идара) дузал бан хьуссар 2012 шинал В.В. Путиннул Аьрасатнал ишбажаранчитурал ихтиярду дуруччаврил уполномоченныйну «Деловая Россиялул» бакIчи, цIа дурксса ишбажаранчи Борис Титов ивтун махъ.
Дагъусттаннай чIиримур ва дянивмур бизнес лядуклан диркIукун чIалачIи хьунни укунсса хIукуматрал идара ччянияцIава аьркинну бивкIшиву. Муния буслай бур паччахIлугърал властьрал органнавун бизнесчитураяту букIлакIисса чагъардал.
Уполномоченныйнал идара хIасул шаврийну щаллу хъанай бур судрайн къабувкна, ишбажаранчитурал ихтиярду лиян даврил хIакъиравусса ва миннал закондалийнусса мурадру лиян баврил хIакъиравусса масъалартту.
Уполномоченныйнал идаралул мурадру ва ганил хьхьичIсса масъалартту хъанахъиссар бизнес-сообществалун паракьатну ва къулайну зунсса шартIру щаллу даву исполнительный властьрал ва кIанттул цилакаялувшиврул органнащал цачIу. Бюхъаймур буллан аьркинссар, щищачIав чIиримур ва дянивмур бизнесран щавщи биян бан къахьуншиврул.
Ишбажаранчитурал ихтиярду ва мурадру буруччин ттуща бюхълай бур лавайсса даражалул паччахIлугърал къуллугъчинал статусрал кумаграйну.
2013 шинал майрал 7-нний кьамул дурссар «Об Уполномоченных по защите прав предпринимателей в Российской Федерации» тIисса Закон. Тикку хIисавравун ларсун дур, ишбажаранчитурал мурадру судирттай буруччаврил хIакъиравусса ва цаймигу жул тIалавшинну.
Жун къабучIи буллай бур контрольданул ва надзорданул даву дуллан, амма жу хIадурссару гьуртту хъанан прокуратуралущалгу, МВД-лущалгу, Роспотребнадзорданущалгу, цаймигу органнащалгу цачIусса ххалбигьавурттай.
Жу къулбасру дарду ДР-лул прокуратуралущалгу, МЧС-ращалгу, ФАС-ращалгу, мукунма цаймигу органнащалгу уртакьну зунсса кьутIирдай.
Уполномоченныйнал идара щаллуну зунтIиссар республикалий жяматийсса халкь кьамул байсса къатта тIивтIуну махъ. Жяматийсса кумагчитал бувчIинтIиссар конкурсрал гьанулий хьхьичIунсса ишбажаранчитуравату ва жяматийсса организациярдал вакилтуравату.
Совещательный орган хIисаврай уполномоченныйначIа зунтIиссар экспертно-консультативсса ва жяматийсса советру. Ца инсаннан валовый региональный продуктрал ккаккия хIисавравун ларсун Да­гъусттаннал бугьлай бур Аьрасатнал Федерациялий махъва-махъми кIанттурдавасса ца. ЧIиримур ва дянивмур бизнес цакуну хьхьичIуннай хъит учирча республика депрессивсса регионнава дуккантIиссар. Бизнес-сообществалущал уртакьсса арарду дузал давриву ттун кумаг хьунссар ишбажаранчину зузаврил опыт. 90-ку шиннардий на тIивтIуссар строительствалуха зузисса чIивимур предприятие «Эффект», яла дузал бувссия элмулул – производствалул чIивимур предприятие, цIусса ттизаманнул технологияртту, стройиндустриялуву ишла дуллалисса. Яла зий ивкIра банкирал системалуву, ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал депутатну, ДР-лул Президентнал советникну.
Хьунабакьавурттай ишбажаранчитурал цIуххай: «ХIадурну дуссарив власть бизнесращал хIала-гьурттуну зун?». ХIадурссар, тIутIиссара на. ДР-лул Президент Р. АьбдуллатIиповлул увкусса куццуй, Дагъусттаннал приоритетми (агьамми) проектирдава 2016 шинайннин ишбажаранчишиву хьхьичIуннай даврил проект «Предприниматель – опора Дагестана» — яла агьаммур хъанахъиссар. Умуд бишин хъанай бур налогру датIаву 5-лла гьарза дан бюхъаншиврийн бизнес ххютува чаннайн дуккан даврийну, чIиримур ва дянивмур бизнесрал предприятиярттал дахху-ласу 3-лла гьарза дан бюхъаншиврийн ва Дагъусттан АьФ-лул яла итххярхсса бизнесращалсса 25 региондалувун духханшиврийн. Ишбажаранчишиврун кумагран цIакь дурссар «Развитие малого и среднего предпринимательства в РД на 2012-2015 годы» тIисса программа. ДР-лул каялувчитурал махъсса ппурттуву чIярусса давуртту дуллай бур, ишбажаранчишиву хьхьичIуннай итххяххан дансса шартIру дузал даншиврул. Республикалул даражалий ва районнай зий бур чIиримур ва дянивмур бизнесран кредитру итадакьайсса фондру. Му давривугу жу ишбажаранчитуран кумаг буллалиссару, аьркин хьурча. КутIану бусан, нагу, жул идаралий зузиминналгу жущава шайсса кумаг булланну республикалул ишбажаранчитурал ихтиярду ва мурадру буруччавриву бунияласса хIасиллу хьун даншиврул.
Башир МахIаммадов, ДР-лий ишбажаранчитурал ихтиярду дуруччайма
Таржума ХI. Аьдиловлул