Аьлимчу хьун бигьассар, инсан хьун захIматссар

otto_4«Хъару дакъасса лелуххигу, гьунар бакъасса лаккучугу къаикIайссар», тIисса калима чIяруну тикрал дуллан бикIару жува.
Ттул ихтилатрал гьунарчи – школалул завуч, муаьллимри.
ХIакьинусса кьини учительнал даву къакIулсса, гьарца кьини ганащал хьунакъаакьайсса акъахьунссар нажагьссавагу инсан, хаснува агар цала оьрчI, душ бухьурчан школданийн заназисса. Гьарцаннан ххан бикIай учительнал щалва гьунар, доскалучIагу авцIуну, оьрчIан дарсгу дурчIин дурну, гайннал кIулшиврун лавхьхьусса кьиматгу бишаву хъанахъисса кунма. Амма учительнал даврия, на мукIрура, так ганан цанма бакъа къакIулшиврий. Гьунттиймур кьини оьрчIал хьхьичIун укканнин, дарс дишиннин, га уссар, хьхьу уттара дурну, луттирду ккалай, тетрадьру ххал буллай, дишинтIисса дарсирал дазин-дуцин дуллай. Му бакъассагу, гьарца кIива лавсъсса, дуккаврил махъун агьлагьисса оьрчIал кIулшиврухлугу ганан багьайссар жаваб дулун. Дахху-ласу дуллай, цала арцул къайгъулийсса чIявусса нину-ппу баччи бакъашиву дуллан бикIай, цалва арс, душ гава классраву личIан най бухьурчагу. Муаьл­лим тIурча, уссар лехха-личIаврий, лечлай, хъирив хъанай, га ученик гивува кIилчингу къаличIанмур буллай, ляличIи увну, ганахь дарсру къуртал хьуну мукьахгу цанналу­сса дарс дихьлай. Гьарца дуклаки оьрчIал бувсса хатIардахлугу муаьллим уссар жаваб дуллай. Амма гай оьрчIал нитти-буттахъул буссар цала оьрчIай хьусса тахсирдал сававчиталну муаьллимтал ккалли буллай.
АцIнияхъайсса шинну хьуну дур Карин Бариевичлул Аьхъардал дянивмур даражалул школалий завучну зий. Му бакъассагу, ванал дишай ингилис мазрал дарсгу. Завуч – му ур циняв школалий зузисса муаьллимтурал ва дуклаки оьрчIал ялув ацIайсса инсан. Школалий хьусса диялдакъашивурттал жавабгу завучналли дулайсса.
ТIахIни кунничIан кув дирукун, чIу къавхьуну къаличIайссар, тIисса учала бур халкьуннал. Мукссавагу, ва школалий бур дуклай кIиттуршунния ливчусса оьрчIру – личIи-личIисса хасиятирттал заллухъру. Гьай-гьай, ца хасиятрал заллухъру бакъар муаьллимталгу. Амма Карин Бариевичлул цинявннал дакIурдия щин хIачIай. ТIайламур бусан, ванай чIявуну махIаттал шара, лажиннича, ванан тачIав ссикъабизайссарив тIий. Цуксса дучIи дакъасса тIул дуклаки оьрчIал дарчагу, тачIав ттун къа­ккавкссар завучнал чIу лахъ бувну, оьрчI нигьачIакIул уллай. Ванал чIявуну учай: «Нигьай цучIав къаакьайссар. Виява нигьаувсун, вийна мютIи хьурчагу, оьрчIал дакIния вийнмасса сситтул агъу къалагай­ссар, лухIисса ттангъа ганал дакIний личIайссар. Пишалул, къуллугърал заллу хьун бигьассар, амма инсаншиву дуруччин захIматссар. Балугъравун биян бувасса оьрчIащал, ляличIинура хIисав-сан дурну, ихтилат бан аьркинссар», — куну
ХIазран бакъахьунссар учайсса учитель — му ученикнал хьхьичI дацIан дурсса дагьанир» куну. Ххюра шинни ттул ва школалий зий. Ва школа лакрал шяравусса бунугу, шикку бур дуклай личIи-личIисса миллатирттал оьрчIру ва душру, личIи-личIисса миллатирттаясса бур муаьллимталгу. МахIатталсса иш бур, ттун тачIав къабавссар, дуклаки оьрчIал дянив дикIу, муаьллимтурал дянив дикIу, къаччандикIру хьуну.
Хъинсса чувнан щаллагу дуниял шардалур. ХIакьину ттупанчагу хъарайх бувтун, на гьунарчира, ттула Буттал КIанттул цIаний жан харж дан хIадурсса тIий, занан багьлай бакъарча, цува чув унугу, ци пишалул заллу унугу, цалва багьу-бизулийну, къуццулийну инсантурал хьхьичI хIурматрай, бусраврайгу икIан бюхълай бур. Гьай-гьай, му бигьасса ишгу ба­къар. Чансса бакъар цалва мачча-гъанминнанмагу бусрав бакъассагу. Баринал арс Карин Бариев увну ур Хьурттал шяраву 1954 шинал. Цала буттал шяраву школагу къуртал бувну, МахIачкъалалив увххун ур Дагъусттаннал ПаччахIлугърал университетравун. Му бувккуну махъ зий ивкIун ур личIи-личIисса шяраваллаву муаьллимнугу, завуч­нугу.
Уттигъанну Кариннул кулпатраву хьунни хъуннасса шадшиву: ванал кIиягу арс армиялия зана хьуну бувкIунни, цала аьскарнал буржгу биттур бувну. Гьай-гьай, буттацIа пахру бакъа бакъахьунссар арсру, амма арсурваврацIа буттащагу пахру бан бюхъарчан – му хъунмасса талихI хъанай бур нитти-буттан. Мукунсса бугу-бур Кариннул арсру. Цимигу барчаллагьрал чагъар бувкIун бур нитти-буттал цIаний арсру армиялийсса чIумал, аьраяллил бутIул командирная. Му бакъа­ссагу, Карин Бариевичлул уттигъанну кIицI ларгунни цува увну 59 шин шаврил кьинигу. Къуртал хьунура дур дуккаврил шингу, дакъанугу муаьллимнан каникуллал чIумалгу дигьалагру. Вай шадшивурттащалгу барча уллай, щалвагу школалул коллективрал чулуха чIа тIий буру вин, Карин Бариевич, цIуллу-сагъшиву, оьрмулул талихI. Ялувсса Заннал кьудрат дулуннав вихьхьун вания тинмайгу оьрму талихI буну бутлан, ци-цигу дуккаврил шинну хьунагу дакьаван, ххаллилсса даражалийну тIайлагу дуккаван.
Сиянат ХIажиева