ХьхьичIххуттаймур мурад электрон правительствалийн бучIавур

Ларгсса нюжмардий РИА «Дагестан» пресс-центрданий «Открытая власть» тIисса проектрал хахливу ДР-лул связьрал ва телекоммуникациярттал министрнал кIанайсса Сефер Аьлиевлущалсса пресс-конференция хьунни.

З. АьбдурахIманова
Шикку мукунна гьурттушинна дурунни ДР-лул связьрал ва телекоммуникацияр­ттал министрнал хъиривчу Марина Оьмаровал, МахIачкъалаллал, Каспийскаллал, Лаващиял райондалийсса МФЦ-рдал республикалул ГКУ-МФЦ-лул каялувчитурал ва республикалул СМИ-рдал журналистурал.
Пресс-конференция тIитIлай, РИА «Дагестан» агентствалул директор МахIаммад МахIаммадовлул бувсунни агентствалий республикалул агьамсса къуллугъчитуращал хьунабакьлакьисса ва пресс-конференция цалчинсса бакъашиву ва вания гихуннайгу укунсса хьунабакьавуртту цимилгу хьунтIишиву.
Гихунмай Сефер Аьлиевлул бувсунни ДР-лул минкомсвязьрал хIакьинусса кьини дуллалисса давурттая ва информациялул аралуву мугьлат бакъа щаллу бан аьркинсса масъала электронное правительство щаллу баврицIун бавхIумур масъала бушиву.
Ванал бусаврийну, бан тIий бусса бур Дагъусттан Республикалул испольнительный властьрал гьанулийсса ЦОД (Центр обработки данных) ва ДР-лул хIукуматрал органнансса республикалул интернет-портал.
«Республикалий дуллалисса административ реформарттаву ца яла агьаммур даву дур хIукуматрал ва муниципал къулайшиннарду ца кIанай дуллантIисса МФЦ-рдаву «единое окно» тIитIаву. Халкь личIи-личIисса идарарттайх лечлачи къабувну, аьркинсса чагъардал, справкардал щаллу буллансса чаран бакIуйн буккан баву. ХIакьинусса кьини республикалий зий буссар 9 МФЦ, 2015 шинайннин шагьрулул округирттай ва муниципал районнай тIитIинтIисса МФЦ-рдал сияхI лахъантIиссар 45-ннийн.
МФЦ-рдал агьаммур мурад хъанахъиссар, ялув тикрал бувсса куццуй, халкь азурда къабувну, ца чIавахьулттичIан гъан хьуну, миннал мурад щаллу буваву, хIукуматрал ва муниципал хIаллихшиннарду бигьану ишла дан бюхъайшиву ккаккан баву.
ЧIяву функциярду бусса центрдал властьрал ва халкьуннал дяниву цIансса кIанттурду къабикIан аьркиншиврун къадагъа дихьлахьи­ссар, гьарзат хъатлий бивхьуну дан бюхъайшиву тасттикь буллалиссар, личIи-личIисса къуллугъчитурачIан гъан къавхьуну, «магаричру», «лур­ттурасри» къадуллуну аьркинсса чагъар ласунсса шартIру дуллали­ссар», — бувсунни С. Аьлиевлул.
Хъирив министрнал бувсунни министерствалийн дагьайсса связьрал, телевидениялул ва Интернет­рал хIакъиравусса масъаларттая.
Ванал бусаврийну, жулла рес­публикалий дусса дур сотовый связьрал хъунисса шанна оператор: ОАО «Мегафон», Дагъусттаннал филиал ОАО «Вымпелком» («Билайн») ва ОАО «МТС». Вай шаннагу операторнал республикалул 90% сотовый связьрал щаллу буллай бусса бур. Зузи дурну дусса дур 3G тIисса цIузаманнул сеть. 2014 шинал мукунна зузи дан тIий бусса бур 4G\LTE технологиягу. Министрнал мукунма бувсунни Аьрасатнал циняр регионнава яла халкь гьарзану гъалгъа тIимур, сотовый связь ишла даймур регион Дагъусттан бушиву.
Гихунмай Сефер Аьлиевлул бувсунни вай масъаларттаха бакъа цивппа, мукунма, зий бушиву цифровой телевидение щурущи давриха ва гьар кIанай ххуйсса Интернетрал связь дузал давриха.
Электронный правительство зузи баврия коррупциялун чанссарагу къадагъа дишин бюхъантIиссарив тIисса суалданун, Сефер Аьлиевлул бувсунни, аьркинсса чагъарданул хъирив увкIсса гьарцагу инсаннаща, чункIуй къалавгна, цанна аьркинмунил цува дузал ан бюхъантIишиву.
«Коррупция дур инсаннал цанма оьрму, лечлачавуртту чанссарагу бигьа дан ляхъан дурсса зат. Мунияту инсаннан хьхьичIва-хьхьичI цанма хъинссар цалла ихтиярду кIулну», — бувсунни ванал.
Пресс-конференциялий мукунма кIицI лавгунни МФЦ-рдай 130-ннийн дирсса украсса къулайшиннарду дайшиву. Ларгсса шинал 116 хIукуматрал ва муниципал хIаллихшиннарду электрон журалийн кIура даен дурну дур. Ванил тIиссар, масалдаран, ца райондалийсса хIукуматрал идарартту цаннащал ца электрон дахIаву, халкь тия шийн, шия тийн лечлачи къабувну, ца кIанай щаллу буллан аьркиншиву. 2015 шинайннин халкьуннал 30% электрон журалий щаллу буллансса нанижат дусса дур, 2018 шинайннин -70% бияннин.
Журналистурал универсальныйсса электрон карточкалул хIакъиравусса суалданунгу министр­нал бувсунни апрельданул 1-ннин жулла республикалий укунсса карточкарду ларсшиву 56 инсаннал. Ванил кумаграйну инсаннаща бю­хъайсса бур хIукуматрал, муниципал ва банкирдал хIаллихшиннарду ишла дан. Ваний дикIайсса дур инсаннал сурат, цIа-бакI, индувидуалсса Пенсионный фондрал лицевой счетрал номер, СНИЛС, медициналул страховой полис ва цаймигу хIаллихшиннарду. Укунсса журалул карточка МахIачкъалалив ласун бюхъайсса дур Сбербанкрал 5 отделениялий.
«Ва суалданул хIакъираву хъуннасса даву дачин дан дур. Жул пикри буссар 11 азарда электрон карточка халкьуннахьхьун дулун. Амма халкьуннал чулуха цалсса дурар ттигу къулагъас дуван, электрон карточка цачIара душиврия хъунмасса хайр бушиву кIул хьун. Зунну мунил хIакъиравугу», — ххи бувунни Сефер Аьлиевлул.