«На зана икIавриву цукунчIавсса политика дакъассар»

fl_13Вай гьантрай ДР-лул ХIукуматрал хъунаманал хъиривчунал буржру чIумуйну биттур буллай ивкIсса «Лакрал район» МР-данул бакIчи Юсуп МахIаммадов кIура авунни махъунай райондалийн, цалла даврийн. Итни кьини мунал дунни администрациялул зузалтращалсса ва идарар­ттал каялувчитуращалсса совещание. Муния махъ ттул хьунни мунащалсса хъун бакъасса ихтилат.

— Юсуп ХIамидович, вихь ххуллухъин тIутIисса батIаврий райондалул актив бия вища кутIасса чIумул мутталий райондалий дан бювхъусса давурттахлу, райондалул цIа гьаз даврихлу барчаллагь тIий ва мунищала архIал ина лавайсса къуллугърайн гьаз шавриятугу ххарину, ина гихунайгу райондалул чIарав ацIавантIишиврийн вихшалдарай. Ссал кIункIу увра ина махъунай?
— Га къуллугърай зузиссаксса мутталий ттун бувчIунни цукуннив ттула дакIниву нава махъунай кIункIу тIий ушиву. Нара дуллай айивхьуссагу, дан дакIнийссагу давуртту бакIуйн дуккан дан ччан бивкIунни, райондалул бакIчинал къуллугърайсса ттулва манзилгу гьан бувану бухьувкун. Хаснува, жулла кIирагу райондалийн газ буцаврил масъала ттул дакIнива буклай бакъая. Ттун ми давуртту сайки гьарца хьхьуну макIра ккак­лайгу дия.
Гьай-гьай, нава акъахьурча, район бан-бит бакъа личIанссар тIийгу на акъара. ДакIнийхтуну барчаллагьрай ура райондалул бакIчинал буржру чIумуйну биттур буллай ивкIсса Къюннуев Абакар МахIаммадовичлуйн, вай шанма зурул мутталий, администрациялул зузалтгу кIунттилу бувгьуну, райондалийсса даврил кьаралгу, низамгу хIуркку хьун къадиртун, тамансса давуртту дурну тIий. Лавайсса даражалий дунни цаппара агьамсса мероприятиярттугу.
БувчIавурттавухгу вихшала дишин захIматсса инсантал хIала бухлай, райондалийсса тагьар оьлукъин дуллан най чIалай бия. Мунихлуну, республикалул ПрезидентначIан шамийла-мукьийла гъан хьун багьунни махъунай итаакьи тIисса тавакъюрай. Къаитаакьлай гьаксса хIарачат бунни. Ахиргу, ПрезидентначIан цачIанма райондалул Хъунисриннал советрал, райондалул депутатътурал ва цаппара­сса инсантурая на махъунай тIалав уллалисса чагъарду бучIайхту: «Вилла райондалийгу, жяматрайгу ина муксса дакI цIий уния махъ, нагу вищал рязиссара, ина дуллалимуниву чIаравгу ацIантIиссара», увкунни.
Райондалий дансса давурттаясса ихтилатраву на гьаз бав чIал къавхьуну щаллу бан багьлагьисса масъалартту, буруккинтту: 13 шинал мутталий буллай, къуртал къашавайсса азархана; Гъумук буллай байбивхьусса 600 дуклаки оьрчIансса школа; ШавкIрав бияннин асфальт бутIин аьркинсса ххуллу; ШавкIуллал шанбачIулия Читтурав, КIулушацIун, ЧIурттахьхьун, Ххюлусмав бияннинсса ххуллу бакьин бан; Маччайннал махIлалийсса Хъунайннал, Ттурциял, Шуниннал шяраваллавунсса ххуллурду капитальныйну бакьин бан; мукунма Ури-Мукьардал чулийнмайсса ххуллугу капитальныйну бакьин бувну, хъунмасса ламу бан багьлай бур. Хъуннасса шяравалу хьуну дур Гьухъалив. Гихун щин дуцин багьлай бур анаварсса мутталий.
Райондалун жапасса буруккиннува личIлай бур, дарщу-дарккусса чIумал нигьал ва хьуллил дянивсса, ШавкIуллал ххуллу. Ттигъанну Лакрал ва Ккуллал районнайн бувкIсса республикалул ХIукуматрал хъунаманан ва цаппара министртуран цанма ккавкссар му ххуллу. Махъ буллунни ТIулизуннал шяравун цIусса ххуллу бувну, тичча Щардал къурув ламу бишин. Мунил хIакъираву лахьхьу на хьунаавкьура «Дагавтодорданул» каялувчитуращал, проектно-сметная документациялул давурттаха зун тапшур бунни пишакартурайн.
Бусав лагмасса даргиял ва яру­ссаннал шяраваллавун газ бувцуну, лак «блокадалуву» ливчIун бушиву. «Ххуллурдал ва щинал масъалар­тту жулва хIарачатрацIух бакIуйн буккан бан бюхъайсса бухьурчагу, газ буцаврилмур масъала вил кумаг бакъа щаллу къахьунтIиссар», учав. Цинярда щархъурду щаллу къадарчагу, магистрал линиярагу дуцин аьркинни, райцентрданийн ва мунил лагмасса щархъавун буцин бюхъансса куццуй.
Миллиардру харж бан аьркинсса проект, федерал центрданул кумаг бакъа, Дагъусттаннал кашилуцIух щаллу бан къахьунтIиссар.
На махъунай учIан хьхьичI хьусса совещаниялий газраха зузисса пишакартурай Президентнал бурж бивхьунни чIал къавхьуну «Газпром» ОАО-лул правлениялул хъунама Алексей Борисович Миллердущал хьунабавкьуну Лакрал, Ккуллал ва Къизлардал районнайн газ буцаврил масъала чулийн бутан. ЦIанакул жула пишакартал зий буссар 37 миллиондалунсса проектно-сметная документациялул давурттаха. Ми давуртту июль зурул ахирданийннин къуртал дантIиссар.
На махъунай зана хьун ччисса баллай, гьалмахтал, кIулми бия ттухь, вил хIурматгу цIагу муниярда ва къуллугърайри гьаз хьунтIисса, тIий. Амма ттун къачча так креслорал ва къуллугърал хIалал бувсса хIурматгу, цIагу. Инсаннан кьимат бищун аьркинсса ганал къуллугърах урувгун бакъарча, ганал яхI-намус, зунтталчунал къирият, дурсса давуртту хIисавравун ларсунни. Райондалул бакIчинал даву мукунсса дур – дурмургу, къадурмургу чIалачIисса, дан бювхъумунилгу, къабювхъумунилгу жаваб вищара дулун шайсса. Мунийн бувну, хIукуматрал къуллугърайнияр нава шикку ххишалану учIину, мюнпатну чIалай ияв, хIатта дан къашайсса, захIматсса цичIар къадиркIнугу, гикку зузисса шанмагу барз оьнма къагьарчагу. Жулла райондалий ишла бансса чIявусса мюнпатсса зару лавхьхьунни.
Шиккува кIицI къабувну къабюхъанссар, на махъунай зана шаву политикалул иширттацIун бахIлахIиссагу чIявусса бушиву. ХIатта Москавлияссагума журналистал оьвтIий бур, республикалул бакIчитурал дуллалисса давурттай рязи акъа тIийри на къуллугърая лавгсса тIий. Интернетравугу аьркин бакъасса ихтилатру сукку буллай бур. Амма на махъунай зана шаврил тасттикь буллалиссар ва къуллугърах на кIива миллион доллардал буллуссар тIисса хIуччарду щялусса бушиву. Ттул кIанай ивтсса Шарип Шариповгу дакI марцIсса, цалва харжирацIух ялапар хъанахъисса, закIулсса инсанни. Му цувагу Президентнал ттущалгу, махъ нанисса лакращалгу маслихIат ккавккунни ивтсса. Мунилгу бусласиссар республикалул Президентнал буржру чIумуйну биттур буллалисса Рамазан ХIажимурадович бунияла Дагъусттаннайсса тагьар ххуй дансса, чIярусса шиннардил мутталий жува ясир бувсса коррупциялущал талансса ниятрай зий ушиву. Республика хьхьичIуннай дан цащава шайссагу, къашайссагу хIарачат буллай ур.
На цал ттигу тикрал буллай ура, ттун ттулла даву дакIнин ларсъсса дия. Ттуща дан бювхъусса давурттан кьимат бишлай, Рамазан ХIажимурадовичлун ччан бивкIхьунссия на цайми районнал бакIчитуран эбратран ишин. На къуллугърая лагавривугу цукунчIавсса политика дакъассар. Рамазан ХIажимурадовичлущал ттул ххаллилсса дусшиву дуссар ччянияцIара. Ванал дачин дурсса политикалий гьаксса рязину ура. Ванал дуллай айивхьусса давурттаву нагу ттуйва бумур бантIиссар.
— Цукун ларгри цалчинсса совещание?
— Ххарину хьунаавкьура ттунма ххирасса коллективращал. Миннащал ттинин зий ивкIссаннуяр кIилийну-шамлийну ххуйну райондалул буруккинттаха зунсса гъирагу ххи хьунни. Ттула хьхьичI бивхьусса мурадру райондалул бакIчинал къуллугърайсса ттула мутта гьаннин биттур бан бюхъарча, нава ва дунияллий оьрму нахIакь къабувтссар учин бюхъанссар, ттуна нава талихI бусса инсанну чIаланссара. Га хъунмасса къуллугърая на мунихлунура махъаллил хьуссагу.
— ТIайлабацIу баннав, Юсуп ХIамидович! Ина зана шавриву барачатшиву ля­къиннав!
Ихтилат бувссар Зулайхат Тахакьаевал