Щилли президент увчIин аьркинсса?

Сентябрь зуруй Дагъусттаннай цIакь увантIиссар республикалул бакIчи. Жунма къакIулли му къуллугърай цу итантIиссарив, ягу цу увчIинтIиссарив. Му иширал хIакъираву агьали кIи-шан бивщуну бур: цавай бур парламентрал увчIин аьркинссар президент тIий, цавайгу – дагьайкунсса бувчIавуртту дурну увчIин аьркинссар тIий. Президент вилгу, ттулгу, гьарманалгу, гьаннайсса, президент ур. Гьарманахьгу ихтияр дур цалвамур пикри бусансса.
ХIакьину жугу му масъалалул хIакъираву цIухху-бусу буллай, буккултрахьгу хIала буххияра тIий буру ва тема ххал дигьавривух. Зулмур пикри цукунсса бур? Бусияра зугу.

Саэд Сулайманов, Ккуллал райондалул администрациялул бакIчи:
— Ттул пикрилий, Дагъусттаннал Халкьуннал Мажлисравун бувчIусса халкьуннал чулухатусса вакилтурал республикалул бакIчи увчIаву тIайлассар. Мукунсса бувчIавурттал формагу Аьрасатнал Гос.Думалул кьамул дурну духьувкун. Халкьуннал Мажлисравусса депутатътура­хьхьун жулва халкьуннал масъалартту, мурадру щаллу буллансса ихтияр дуллуну духьувкун, рес­публикалул бакIчи увчIинссагу ихтияр дуссар тIий ура.

Зайнуллагь Мирзаев, ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал депутат:
— На нава мудангу халкьуннал цалла ихтиярду кIулну, цинявн­нан аьмсса бувчIавуртту хьуну ччиминнащал тарап дургьумара.
Амма уттигъанну, апрельданул 16-нний бувксса «Дагестанская правда» кказитрай рирщу­сса М. Кьурбановлул «Не надо лукавить» тIисса макьалалуву тIимунищалгу рязира. ЧIявусса затру кIицI буллалисса макьала дур. Масалдаран, халкьуннан аьм­сса бувчIавурттайн харж шайсса чIярусса арцу, миннуйн­сса хIадуршиннарахсса харж хIисав барчагума гьари.
ХIисав бувну, уттинин хьуну диркIсса бувчIавурттайн жулва халкьуннал 20-30% бакъа къабукIлай бивкIунни. Ми­ккугу районнал ва шагьрур­дал бакIчитурал гужру «лажин­кIялашиву» дан гьуртту хьурча, миннал увчIусса республикалул бакIчи хьун тIий ур. Мунияту, ттул пикрилий, жулла чIявумиллатру бусса ва вай укунсса иширттаву къабигьасса тагьар хIасул шайсса республикалий ва цIана парламентрал дантIисса бувчIавуртту даву тIайлар. Масалдаран, цумицагу жучIара хьусса бувчIавуртту хъанай диркIунни цаннал ца хIурматран, цаннащал ца гъаншиву, вихшала дихьлай бивкIун тIий. ЧIирисса шяраву щарнил каялувчи увчIлачIисса бувчIавуртту жучIара ссайн дуккай? ЛичIи-личIисса тухумирттаясса кандидатътал бухьурча, бувчIавурттая ци шай, гихуннай шяравусса халкьуннал дяниву ци тагьар дикIай? ЧIяву миллатру яхъанахъисса жулла республикалий гьарцаннан цалва миллатрал вакил ччишиврулгу, бувчIавурттая щалла тIайласса бувчIавуртту къашай. ЦIана Да­гъусттаннай къабигьасса тагьар дур. Терроризм-экстремизмрал жулва жагьилтал кьатI бувну най бур. Жуна аьркинну ур цIакьсса, цалва мукъул жаваб дулун бю­хъайсса инсан. Мукунсса инсаннугу ттун чIалай ур Р. АьбдуллатIипов. Гьаксса хъуннасса къулагъас дуллай ур ЦIуссалакрал райондалул халкьуннал къайгъурдах, масъаларттах. ЦIусса миналийн халкь бизан бувну махъ ми давурттал, аьркинсса шартIирдалгу , инфраструктуралулгу щаллу бувансса пикрирдай ур. МарцIсса инсан ур, цалва захIматрал цува лахъ увсса, бусрав-сий дусса. Парламентрал укунсса инсан увчIирча, Дагъусттаннал халкьуннан хъинну хьунссия тIий ура.
Бакри Бакриев, «Бакриев и К» адвокатътурал коллегиялул председатель, Дагъусттаннал лайкь хьусса юрист:
— Агьалинал чIурду буллуну президент увчIлачIисса бувчIавуртту дулларча, ми хьунтIиссар личIи-личIисса инфекциярдал, гъургъазардал гьанна бищунсса давуну. Жунма кIулли бувчIавуртту цукун дай­ссарив, кIулли чIурду бахлайгу, машан ласлайгу бикIайшиву.
МуницIухва, чIурду кIи-шан бачIиншиврул кандидатурарду дихьлан бикIай. Аьщуйн щун бувну учиннив, вана-танаща чIурду зеххиншиврул. Ялагу. Агьали бувчIавурттая шацI хьуну бур, 100% агьалинал чIурду буллу­ссар тIий баян булларчагу, жунма кIулли чIявусса агьали чIурду булун къабуккайшиву. КIулли бувчIавурттал хIасиллу зия дур­сса, даххана дурсса кIанттугу шайшиву. Гьаннайсса, республикалул агьалинал правосознание лагьсса даражалийсса дур. Бувар лахьхьин тIайласса бувчIавуртту дуллан. Ва ялагу, жучIава гьарма президент цува хьун аьркин­сса куна къуццу тIутIисса ур. Мунияту президент увчIаву парламентрайн вихшала дувавриву тIайлашиву хьунтIиссар. Мяйжанссар, микку гьарзат багьайкун хьунтIиссар тIий акъара. Амма цимурца хIисавравун лавсун, мюрш бикIларча, парламентрал президент увчIаврийнур хIакьину жура духхинтIисса.

Космина Исрапилова, чичу:
— Мяйжанссар, Дагъусттаннал бакIчи увчIаву щалвагу Дагъус­ттаннайн, яъни тIайланма агьалинайн багьлагьисса масъала бур. Амма Дагъусттаннай граждан обществалул институт дахьва хIасул хъанай, ччаннай бацIлацIисса кунма бур. БувчIавуртту ххуйсса даражалийсса, закондалул ххуллийсса хьуншиврул, чантI увку­сса граждан обществар аьркин­сса, жува миккунну наниссагу.
Цалссарив, ттун къулаймур ххуллу чIалай бур республикалул бакIчи парламентрал увчIаву.
Агьалинал чIурду буллуну бувчIусса чIявусса партиярдал вакилтал бур парламентраву, бакIрайн лавсъсса къайгъурду лажин кIялану бартбигьлагьи­сса, халкьуннал мурадру кIулсса. Президент увчIаву миннайн вихшала давриву къулаймур ххуллу чIалай бура. ХIакьину Дагъус­ттан личIи-личIисса чулухунмай кIункIу-хъит буллалисса гужру бур, бувчIавуртту аьркин да­къасса къалмакъаллу ва питнарду къавхьуну гьаншиврий дакI дарцIунугу бакъахьувкун, жунма парламентрал президент увчIаву къулайну ккаклай бура.

Ризван Султанов, аьлимчу – экономист:
— Ттул пикрилий, бувчIавуртту дурну увчIин аьркинссар президент. БувчIавуртту къадарча, агьалинал Рамазан АьбдуллатIиповлуйнсса вихшала кьукьинтIиссар. Аьрасатнаву ацIра субъект дусса дур парламентрахь президент увчIинсса ихтияр дусса. Жунма ссан аьркинссар му кьюкьлувун багьан? Ва ялагу. Агарда бувчIавуртту дулларча, федерал центрданул жунма 140 миллион арцул булун тIий бусса бур. Арцу итадакьлай бур бувчIавурттан, сант дуллай бур агьалинахьхьун президент увчIинсса. Циванни му сант ишла къадуван?

Разият ГъалбацIова, Ухссавнил Ккавкказуллал налогирттал институтрал преподаватель, филологиялул элмурдал кандидат:
— Хъунма хIал къавхьунни Рамазан АьбдуллатIиповлуйн Дагъусттаннал бакIчинал къуллугъ чIумуйсса тапшур бувну. Му, агьалигу лагма лаган бансса хIарачатрай, цIусса команда хIасул дуллай зий ур. Жунма парламентрал му Да­гъусттаннал бакIчину цIакь увавривура рахIатшиву дур. ЦIуну увчIуманал (агар цама бакIчи увчIларча) команда хIасул даннин диялсса чIун гьанссар. Ва та къуллугърая мурахас увну, тамуний итлай, тама кIамур къуллугърая вамуний итлай шахматирттай буккаву дикIантIиссар. Рамазан АьбдуллатIипов дагъусттаннал ляличIишиву, щихачIав къалащаву, идентичность ядан, дуру­ччин ччисса хъунама ур. Мунан хъинну кIулли дагъусттаннал культура, аьдатру миллатирттал рувхIанийсса ирс-ххазина хъанахъишиву ва ми буруччин аьркиншиву. Республикалийсса аьдлулийсса низам дишаву мурадрай чялишну зий ур. ЗузиманацIун кабакьу бавриву хайр-мюнпат ххишаласса бикIанссар, агьалинавун авазартту бутлатисса, ттур рутлатисса бувчIавуртту дуллайнияр. Буварухха жува цалвамур миллат хьхьичIунмай буллалисса азардания мурахас хьунгу. Гьай-гьай, миллат цаламур ххирану бикIан аьркинссар мудангу, амма кьимат бищайни миллат хIисавравун лавсун кьимат бишлашаву жунма заралссар.
ЦIуххаву дурссар З.АьбдурахIмановал
ва П.Рамазановал