ПатIимат Бариева дакIнийн бутлай

ПатIимат Рамазанова
fotso_7Буниялттунгу, лихъа-хъирив хьусса дучрал ракъудалул бущилий, анаварну лагайсса дур шинну. Лахьхьу-цархьхьу «Илчилул» редакциялий ккавксса кунма бура гьунар бусса журналист, таржумачи ПатIимат Бариева. Му дунияллия лавгун тIурча март зурул 18-нний ацIра шин хьуссар.
Микссара шинну дурссар ПатIиматлул «Илчилул» редакциялий зий. АцIра шинал лажиндарай чIярусса чирчу­ссар ПатIиматлул пасихIсса, бувчIинсса лакку мазрайсса, буклакинан асар биян буллалисса макьалартту. Буккултран ххирая Бариевал макьалартту. ПасихIсса, аьщуйн щусса маз бушаврицIун, мунил чичайва бувчIинну, куклуну, бигьану буккин хьунну. Аллагьналла дуллуну дия мунин лакку мазрахсса ччаву. Къалиправун багьну, пасихIну экьинанисса даражалийсса ххару ххари-ххарину ккалан бикIайва жухьгу, «бургияра ци-бунугу цIусса ххи бан, баххана банмагу бакъарив» тIий.
ПатIимат Бариева бия, вичIи дишин гъира багьанну, марцIсса, пасихIсса, авадансса лакку мазрай гъалгъа байсса, мукуннасса тIалавшинна коллегахъаяту ду­сса журналист. Га мудан ккалан бикIайва литература: лакралсса дикIу, оьрусналсса дикIу. «Лугу – хъинсса муаьллимри» учайва.
«Шагьрурдай хъуни хьуссару, лакку маз лахьхьин шай­ссияв жуща» тIий, ниттил маз къакIулшиврул багьанттах луг­лагинах вичIи дишайхту, ттун дакIнийн багьайва ПатIимат Бариева буттал цинма лакку маз лахьхьин баврия буслай. «Буттаясса махъ» тIисса макьалалувугу («Илчи», февраль, 2001 шин) буслай бур му иширая:
«Шиккува бусан, ппу уссаксса хIаллай жу ганайн «папа» учайссия. Хъунмур ссил Мисидул цила «мямма» учайсса бунугу, шагьрулий «интернат горянокрай» дуклакисса душнин цинма оьрус маз лавхьхьукун, га чIумуха лавхьхьуну «культурнай» хьун ччай бухьунссия, жу мюрщими ххювагу «папа», «мама» тIутIи бувну бияв. Цанна чIалачIин дакъасса душнин ччимур къабан буттащагу къавхьуну бия. Амма га «папа» ганацIун бавкьусса махъ бакъая, ппу ивкIуну махъ ганая гъалгъа тIийни ттуща тачIав «мямма» бакъа учин къашай.
Елкалух буттахь шеърирду ккалаккисса, балайрду тIутIисса аьдат жучIа мудангу дикIайссия. Ганан, учительнан, мукунмуних гъира хъинну бикIайва. Намур 5-мур классрава байбивхьуну шеърирду ингилис мазрай ккалакки байссияв. Мудан аьчухну, алжаннавун агьсса куна икIайва ппу Лаккуй. Жу ганащал къурув лагайссияв. МухIгу, кказагу канил бугьан бутталъя жун лахьхьин бувсса. ГъаттарачIан, бюрчурдичIангу архIал лагай­ссияв. Шяравусса жула буттар­ссил ризкьилучIа яржа лахъан лагайссияв жу гъинттул. Ца кьини мукун гъаттарачIан лавгсса кIанай, буттал ттун ккаккан дурна оьрус мазраву бакъасса лакку чIурду ккаккан байсса хIарпру. Миннул чIарах ца-ца махъ чивчуну, утти лахьхьинтIиссар, цичIав захIматсса бакъассар, увкуна. МукьцIалла шин лакрал оьрчIахь лакку мазрал дарсру дихьлай дурсса ттул буттал му ца дарсри лакку мазрал грамматикалул ттухь дирхьусса. Амма му ттун гьахьуна, муницIун лакку маз нацIуссар, нахIуссар, аваданссар, бюхттулссар тIисса дарсру ялагу цикссагу дирхьуну тIий буттал ттухьгу, вайми оьрчIахьгу. Га ттунма буттал лахьхьин бувсса куццуй, ппу ивкIуну махъ ца кьини хIарпру чирчуну лахьхьин дурссия нагу ттула ссийн Косминангу. Яла махъ мура куццуй лахьхьин дурссия ттула душнингу».
Лакку мазрал пасихIшиву вив ларсъсса ПатIимат Бариевал бия шаэршиврул пагьмугу. Бувагу цал буллуна мунил цилва шеърирду «Илчилийн», «Бугьав къавахъ ахъуву» тIисса цIанилу. Ттуннив хIакьинугу дакIний ливчIунни ми шеърирдал ттуйнма яргсса асар биян бувну бивкIшиву. Ххираманан ххирану тIий къавахъ бугьав ахъуву, бивунни ттул къавахъ, амма аьзизма най акъар ттул къавахъ букан, тIий бия ПатIимат ца шеърилуву. Ттуннив ттигу-шилагу бур, мунил бувгьу къавахъ лакрал ахъуву циятувасса аьпалун бувгьусса кунма.
ПатIиматлун хъинну ххирая лакрал балайрду, исвагьисса чIу бия цилагу. Мунил исвагьисса чIунилгу, цинна хасъсса такьвалулгу хIайран бувайвав.
Мунил ца ххуйсса хасият цамургу дия – тачIав инсанная жагъаласса махъ къаучайва. АрхIал зузиминнащал ччалан къабикIайва, ялагума цIа данмуних луглай бикIайва. ЧIярусса шинну Лакрал радиолул редакциялий зий дурсса ПатIимат Бариева бия хъинну усттарну оьрус мазрая лакку мазрайн таржума байсса инсан. Ттун ганил таржумартту ххуй дизайва, бувккумуния цIа дай­ссия. Ххари шайва на ци-бунугу увкуний. Ттунгу пахру бикIайва, га ттулва мукъух къулагъас дуллай чIалай. Мудангу гъира бикIайва ПатIиматлух вичIи дишин. Ганил пасихIсса, аьщуйн щусса лакку мазрая неъмат ласун. Ххирая га ххариний ххари хъанан, ганил хъярчирахун хъярч буллан. Машина щуну, цIунцIияртту хьуну, шанийн багьайхту, къавхьуна ттуща ганих бурган гьан. Ччай бакъая га цIуцIи шаний ккаккан, ганил зумату аьсивсса махъ баян.
На мудангу лакку мазрай гъалгъа тIутIисса инсантурал мазрах къулагъас дувара. Къащи хъанан дикIай, гайннал къуркъасса мазрах вичIилий. ДакIнийнгу багьай ттулва ПатIимат Бариева: хъинну пасихIсса, экьинанисса, вичIи дирхьума хIайран уллалисса, аьщуйн щусса мазрай гъалгъа тIутIисса, цилва учин ччимур хъиннува бюхъан бан лакрал учаларттугу гъалгъалуву ишла буллалисса. Мура даражалийсса дикIайва мунил макьаларттугу. Щукрурхха макьаларттан бивкIу бакъашиву. Лакку мазрал нахIушиву, нацIушиву, пасихIшиву ПатIимат Бариевал макьаларттавугу лякъинтIишиву!