ОьрчI бакъасса кулпатирттансса тирххандарал хавар

chi_1Апрельданул 12-13-нний МахIачкъалалив ДР-лул ЦIуллу-сагъшиву дуруччаврил министерствалий хьунни «Современные подходы к лечению бесплодного брака. Экстракорпоральное оплодотворение в Дагестане – настоящее и будущее» цIанилусса репродуктивный медициналун хасъсса Республикалул элмулул ва практикалул конференция.

Конференциялул сакиншинна дурну дур ДР-лул ЦIуллу-сагъшиву дуруччаврил министерствалул, ДР-лул ТФОМС-рал, ДР-лул «Республиканский центр планирования семьи и репродукции» ГБУ-рал.
Элмулул ва практикалул конференция сакин бувну бия Дагъус­ттаннай уттизаманнай оьрчI хьун бан ишла дувайсса репродуктивсса технологиярттан. Шикку гьурттушинна дурунни ДР-лул цIуллу-сагъшиву дуруччаврил министрнал кIанайсса Танка Ибрагьимовлул ва Москавлиясса, Санкт-Петербурграясса репродуктологиялул хьхьичIунсса гинекологтурал.
Уттизаманнай Аьрасатнал хьхьичIунсса клиникардаву ишласса оьрчI бакъасса лас-щарнин кумагрансса личIи-личIисса каширдая бувсунни д.м.н., профессор, РАМН-рал Д. О. Оттол цIанийсса гинекологиялул ва акушерствалул элмийсса хъиривлаявурттал институтрал аьлимчу-секретарь, хьхьичIунсса пишакар Игорь Юрьевич Коганнул.
Ванал цалва мукъуву кIицI лавгунни щалла дунияллий хъуннасса къулагъас дусса ва ца яла ишласса метод жучIара къаишлашиврул душиву цин лархьхьусса савав – жула, дагъусттаннал, халкьуннал кIулшилия архсса методру кьамул дан къаанавар буккаву, амма шиная шинайн чIярусса шиннардий оьрчI къахъанахъисса кулпат ябан, цалва наслу бансса гъира халкьуннавун багьаву.
ЭКО-рал клиникардавусса Эмбриологиялул лабораториярттаву дуллалисса личIи-личIисса хъиривлаявурттая бувсунни биологиялул элмурдал доктор, В.И. Кулаковлул цIанийсса Акушерствалул, гинекологиялул ва перинатологиялул элмийсса центрданийсса эмбриологиялул лабораториялул каялувчи Лев Алексеевич Левковлул.
Дагъусттаннал медициналуву репродукциялул технологияртту ишла даврия хъамаллурахь ва конференциялийн бувкIсса ДГМА-лул преподавательтурахь, студентътурахь бувсунни ДР-лул МЗ-лул хъунмур пишакар, акушер-гинеколог Раиса Шихсиновал ва Кулпат баврил республикалул центрданул (РЦПС) отделениялул хъунмур Муъминат Хархаровал.
ДР-лул ЦIуллу-сагъшиву дуру­ччаврил министрнал кIанайсса Танка Ибрагьимовлул кIицI лавгунни республикалий гьарзасса оьрчIру буллай бунугу, оьрчI бакъасса лас-щарнил сияхI хъунна хъанай душиву ва масъала щаллу баврил хIакъираву ДР-лул ЦIуллу-сагъшиву дуруччаврил министерствалул сипталий республикалул цIуллу-сагъшиву дуруччаврил идарарттай лахъсса даражалул технологияртту ишла дуллантIишиву.
«Уттиния гихунмай дагъус­ттаннал хъаннища республикалул дазул тихун къалавгунма аьркинсса консультациярду ва медициналул обследованияртту жучIара дуван бюхъантIиссар. Диагноз тIайла дарцIуну махъгу ЭКО-рал кка­ккан бувсса гьарцагу дару-дарман жучIава бан бюхъантIиссар», — увкунни министрнал.
Танка Ибрагьимовлул бусаврийну, республикалий дурсса диспансерданул сияхIрайн лавсун бусса бур 14 азарва оьрчI бакъасса лас-щар, 30 азарва лякьлуву хьуну, чIун дияннинма оьрчI лияйсса хъами ва 40 азарва эндокринно-гинекологиялул патология ду­сса хъамитайпа. Шиная шинайн республикалий диспансерданул сияхIрайн лавсъсса оьрчI бакъасса хъаннил процент лахъайсса бур 8-10 процентрайн. Ванийн бувну, репродуктивсса патология дусса оьрчI бай оьрмулувусса хъами бусса бакъасса ялун личин буллантIиссар шяраваллавусса амбулаториярттаву, ФАП-ирдай, участокрайсса азарханардай. КIира-шанна райондалун хасну республикалул шагьрурдай центрду ва МахIачкъалаллал хъаннил консультациярдай хасъсса кабинетру тIитIинтIиссар РЦПСи Р-лул( Республиканский центр планирования семьи и репродукции) пишакартал зузисса.
«ОьрчI къахъанахъаву бур жулла республикалул ца яла нигьачIишиву рутлатисса масъала. Сайки гьарцагу оьрчI бан бюхъайсса оьрмулуву­сса ряххилчинсса лас-щар бур му масъалалущал хьунабакьлай. ОьрчI бакъасса кулпатирттал процент 15-ннийн биярча му масъала ккаллийссар хIукуматрал биялдаралун ласунсса масъалалун», — увкунни Т.Ибрагьимовлул.
РЦПСиР-лийн гьар шинах бучIайсса бур оьрчI къахъанахъисса сайки шаназарунниха ливчусса лас-щар. Жулла республикалий хъаннил азардал къашавайсса ва оьрчI къахъанахъисса хъаннил сияхI дусса дур Аьрасатнал вайми регионнах бурувгун 1,5-2,0-лла лахъсса. ОьрчI къахъанахъисса лас-щарнин ца яла агьамсса методран хIакьинусса кьини ккаллийну дур ЭКО-рал метод (Экстракорпоральное оплодотворение). Репродуктив технологияр­тту (ЭКО, ИКСИ ва цаймигу) дан багьлагьисса жулла республикалий бусса бур кIиазарунниха ливчусса лас-щар. Ва бусса бур хъинну ххирасса, сайки 100 азарда къуруш арцул лагайсса процедура. Мукунсса арцу цинявнначIа дакъахьувкун, «О программе государственных гарантий бесплатного оказания гражданам медицинской помощи на 2013 год и на плановый период 2014 и 2015 годов» тIисса Аьрасатнал Федерациялул №1074-сса ХIукмулийн бувну репродуктив технологияр­ттал метод дуртун дур хIукуматрал гарантиярдал сияхIравун. Ванил тIиссар, ва процедура уттиния тихунмай медициналул страхованиялувун бутантIишиву. Уттинин ЭКО дан бюхълай бивкIссар, квотагу ларсун, республикалул дазул кьатIув, цайми шагьрурдай. «2011 шинал федерал квоталий тIайла бувксса 172 лас-щарниву лякьлуву хьуну бур 19 щарссанил, миннувагу оьрчI бувну тирххандарайн бивну бур 16 хъамитайпа. 2012 шинал Москавлив ва Санкт-Петербурграйн федерал квоталий тIайла бувккун бур 218 лас-щар, миннува 30 хъамитайпалул лякьлуву хьуну бур ва 14 хъамитайпалул оьрчIру бувну бур. 350 хъамитайпа ялугьлай бусса бур цалла чIун дияннин.
2013 шинал тIурча чункIуй къалавгна жулва хъаннища бюхъантIиссар ЭКО Дагъусттаннайра укра дан. ЦIанакулсса чIумал най дусса дур ми процедурартту буллансса кабинетру аьркинсса кьайлул дузал буллалисса давур­ттив.
Цуппа укун хьхьичIунсса пишакартал гьурттусса ва журалул конференция жулла республикалий бувну бур хьхьичIва-хьхьичI ва репродуктив технологияртту лядукканшиврул, ванил агьамшивугу, сийгу хъуннасса дур.