ЗахIматшивурттал лахIан къаувма

fgot_7Кумиял шяравасса Зубаир Айгуновлуйн «гьухъуву лявхъума» учин бучIир. Ва ур цимилагу бивкIулул ххяппурттаща итххявхсса, щинаяргу, цIараяргу ххув хьун бювхъусса инсан. Вай гьантрай Зубаирдул оьрмулул 85 шин там хъанай дур. Кьадарданул хъихъи къаитарчагу, ва оьрмулуву цалла кIулшилий цува, кьяршгу ивкIун, зий-занай ушиву мугу инсаннал талихI бухьунссар.

Андриана Аьбдуллаева
Зубаир ур оьрмулуву чIявусса ккавксса инсан. Ва ниттил лякьлуву уна ивкIуну ур ванал ппу, шанма барз ва бачIиннува диркIуну дур нинугу . Зубаир цила оьрчIшиврий ивхьуну хъуна увну ур ниттирссил Мисил. Ряхва барз хьунцIа ккуккулий оьрчI бусса хъанничIан уцлай, ккукку булун байсса бивкIун бур. Муна мукун, ххюра ниттил накI хIарчIсса оьрчI ур Зубаир. 10 шин хьусса чIумал ниттирссил, захIматрахух гьан аншиврул, гьан айсса ивкIун ур цила буттан хъу гъайчин ягу цайми къурнил кушурду бан кумаг бан.
Кумав 4 классгу бувккуну, 5-7 классру Зубаирдул Ккурклив къуртал бувну бур. 1942 шинал ахирданий, педучилищалувун уххан тIий увкIсса Зубаир, обороналул комитетрал вакилнал, миккунгу уххан къаивтун, Каспийскалийсса аьрали заводрай (№182) зун гьан увну ур. Дяъвилул шин духьувкун, тикку зунми ххишала аьркинну буну.
— Суткалий 16 ссятрай зий бикIайссияв. Кушу захIматсса бия, дукра диялсса дакъая, — тIий дакIнийн бутлай ур Зубаир. 15 шинавусса чIава жагьилнайн гуж бивхьунссия, къашай хьуну ур маляриялул. Ва чIумал Зубаир кIилчин дунияллийн увкшиврун ккалли ан бучIиссар.
— Ва дия 1943 шин. Август барз. Маляриялул къашай хьуну санчастьрайн увкIсса на кIива медсестралул уттуишин увну, температура ххал дунни – 41,6 градус С дур. Ва къауккай тIисса медсестрахъал ихтилат макIра кунма баллай бур. Ва дия ахттайн чIун. Яла на кIулшилия лавгун ияв. ЧантI увкунна ца цIансса лувчIиннивсса кIанай. Тийхгу, шийхгу уттубивхьусса инсантал бур. Нава чув урвав тIий, бувчIин хъанай акъара. Общежитие бакъар, санчасть дакъар, ва ци кIану бурвав тIий ура. КIураавну, чIаравминнахь цIухлай ура, «Жува чув буру, ссят цими дур?» тIий. СсихI дуккайсса цучIав акъар. Ивзун, увкра гива. Хьунив нанисса уборщица ццах увкунни, «Ина шикку циссара?» тIий. Циявхьур на, ивкIуссар тIий, морграву ивхьуну ивкIун ура. Муна мукун ца кьини моргравугу дурссар на, — тIий буслай ур Зубаир.
АцIния арулва гьантлий Гьанжилив больницалийгу ивкIун, цIуницIа тава заводрай, тава даражалий зун ивкIун ур.
— ДакIнийри, нава махъунай заводрайн увкIсса чIумал, жула начальник щищаллив гъалгъа тIий авцIуну ия. На ккавккукун, та ццах увкуна. Циявхьур, моргравун бувцуну наниминнавух ивхьуну на ккавксса извозчикнал заводрай на ивкIусса бувсун бивкIун бур. 24 цех бия заводрай. Гьантлун 7-8 инсан ивкIусса чIуннугума шайва, — дакIнийн бутлай ур ва.
Азарданул цIуллу-сагъшиву хIура дуккан дурсса Зубаир, кIилчингу къашай хьуну ур. Яла ваная пайда къахьуншиву чIалай, даврия гьан увну ур.
— Му чIумал ттуй ттаркIру ва бурчу бия. Чун гьанссияв, лавгра Лаккуйн, ттунма ниттил кIану бувгьусса ниттирссийчIан. КIия ттул хъуними уссурвал дяъвилий бия, ссу къанаврду дуккан гьан бувну бия. Танийвасса педучилищалувун уххансса хиял утти бартбигьинна тIий уссияв. Амма колхозраву зунсса инсантал бакъар, шиккува аьркинну ура тIий, гьан къаивтунна. Ци бан­ссия, зун ивкIра колхозраву, — буслай ур Зубаир.
1946 шинал паспорт ласуннин Зубаир зий ивкIун ур Кумиял колхозраву. Яла увкIун ур Гьанжилийн. Гъумуксса райком комсомолданул маслихIат бувну даврил хIакъираву ва увкIун ур комсомолданул горкомрайн. Вайнналгу тIайла увккун ур портрайн, слесарьну зун. Микку зий уна, хьхьувай занай, къуртал бувну бур шупIирнал курсру. Яла миккува шупIирну зун ивкIун ур. 1950-ку шинал, 22 шинаву, Зубаир увцуну ур аьралуннаву къуллугъ бан. Гьан увну ур автомобильная полковая школалийн дуклан. Му къуртал бувну, мяйва зурувату гихунмай къуллугъ буллан гьан увну ур Хабаровскалийн. Таний ххуйну къуллугъ буллай тIий бахшиш дурсса партсигар ЗубаирдучIа хIакьинусса кьининин яхьуну дур. Тай чIунну ванан тачIав дакIния къадукканссар. Шикку къуллугъ буллалисса чIумал Зубаир Амур неххавун оькьлакьисса кIаная хха­ссал хьуну ур. Хабаровскалия, ххуй­сса специалист хIисаврай, ва гьан увну ур цал Новосибирскалийн, мичча Кемеровский областьрайн, миччагу Алтайский крайрайн. Гьар кIанайгу ва оьрмулун нигьачIисса, захIматсса тагьарданувун агьсса ишру хьуну бур. Гьарица иширал цила мугьру бивщуну бур ванал цIуллу-сагъшиврий. 50 градус дякъил дусса кIанай, Ссивирлив, чIаврду микIларчIун, хъунисса хьхьиначIалтту хьуну, яла ми пIякь увкусса кIанттурдай хьусса щавурду цIаллай, щалла лажин лирну ивкIун ур. Алтайрайсса чIумал тIурча, гаражраву пожар хьуну, му лещан дуллай унува, цацIухра цIу ларчIун, захIматсса тагьарданий азарханалийн агьну ивкIун ур.
— Хъинну за кIулсса ва цIими бусса бикIайва танийсса хIакинтал. ХIакьину кунна хьхьичIуннайну къадиркIнугу медицина, ивчIай-буккай тIисса тагьарданувусса бинсантал ччаннай бацIан байва. Мукун, танийсса хIакинтурал захIматсса тагьарданува уккан увссара нагу, – тIий ур Зубаир.
Мукун ца кIанттая ца кIанттайн гьан уллай ивкIун ур 1954 шинайн ияннин. Му шинал ва къуллугъ буллалисса аьрали часть Украиннавун, Чугуев тIисса шагьрулийн дизан дурну дур. Аьрали бурж лавхъун махъгу Зубаир итакъаакьлай ивкIун ур, ванал кIану бугьансса специалист къаляхълай. Мукун 4 шин ва дачIиннуй аьралуннаву къуллугъ буллай ливчIун ур. Армиялия увкIун махъ цIунилгу зун ивкIун ур шупIирну. Ссаха зурчагу, дуклансса гъира мудангу бивкIун бур. Дяхтта зий, хьхьувай дуклай 9-10-ми классругу бувккуну, увххун ур заочнайну машиностроительный институтравун. Дяхтта дежурный механикну зий, хьхьувай дуклай икIайсса ивкIун ур. Институт къуртал байхту, Зубаир ивтун ур автокомбинатрал коммерческий директорну. Бажар бусса, ххуйсса специалистал гьар кIанай аьркинну бивкIун бур. Квартира булунну тIий, ва цачIана кIункIу увну ур Дагводстройрал. Ивтун ур хъунаманал хъиривчуну. Миччагу горкомрал тIайла увккун ур Дагводстройрал №13 хасъсса ПМК-лул хъунаманал хъиривчуну. Му идаралия увккун ур пенсиялийнгу. Амма оьрчIнийва захIмат буллай аьдатсса Зубаир игьалаглай щякъаивкIун ур. Пенсиялийн увккун махъгу 10 шинай зий ивкIун ур. Цала оьрмулул 85 шинава 55 шин ванал зий дурну дур. Цала бивхьусса захIматрахлу Зубаир лайкь хьуну ур «За доблестный и самоотверженный труд в ВОВ» тIисса ва цаймигу медаллан ва бахшиширттан. Ва ур захIматрал ветеран.
Ванал хъунигу бувну, ххуйсса тарбиягу дуллуну, цалва-цалва оьрмулул ххуллийн бивчуну бур шама-шама арс. Цувагу, хIакьинусса кьинигу, щилчIав кумаграх къаялугьлай, цаласса цува буллай, зий-занай, оьрчIал оьрчIая ххари хъанай ур.