Ттаттал рухI Лаккуйн дирссар

Буттал кIанттул цIанийсса дяъвилий ятIа-тIар бакъултравух бивкIсса чIявусса фронтовиктурал бакIрачIан бувкIмур кIул бан хьунсса кIанттурду ялун ливчунни махъсса шиннардий. Дяъвилул аваралуву документирттай тамансса фронтовиктурал цIарду дахханану дагьну, аьралитурал сияхIру цIакь дуллалисса компьютердал база къабивкIсса чIуннардий, цикссагу аскартал ливчIунни чув ливтIуссарив, чув бувччуну буссарив, ци кьадар бакIрачIан бувкIссарив махъминнан къакIулнува. БакIрайва тIийкун, ва ишираву тIайлабацIу хьуссагу чан бакъар.

ПатIимат Рамазанова
ЖучIан редакциялийн увкIунни, мукун тIайлабацIу хьусса кулпатрава­сса, Гьун­чIу­кьатIрал шяраватусса Давудлул арс КьурбанмахIаммад Дандамаев. Мунал буттал ппу КьурбанмахIаммадлул бакIрачIан цукунсса кьадар бувкIссарив кIулну къабивкIун бур мунал нас­лулун.
«Буттал бусай 1943 шинал ГьунчIукьатIув извещение дуркIун диркIшиву Ибрагьимлул арс КьурбанмахIаммад Дандамаев аьпалувух ивхьуссар тIисса, — тIий буслай ур аьрай ливчIсса КьурбанмахIаммадлун цIа дирзсса мунал арснал оьрчI. — Цала ппу аьпалухьхьун лавгсса, увччусса кIану ххал буллай, ттул буттал Давудлул икъавсса, чи­къавчусса кIану къабивтун бур, буттал рухI чув паракьат хьуну дурив ккаклай, хъирив лаллай. Буттаща цичIав кIул бан къахъанай бивкIун бур, чун чичирчагу, жаваб дучIайсса диркIун дур ттаттал бакIрачIан бувкIмуния хавар бакъашиву бусласисса. Му хъинну буруккинттарай икIайва архиврдава цанна ччикунсса жаваб къадукIлай. Цала буруккин бувсун бия буттал жула шяравучунахь, ГьунчIукьатIрал тарихрал хъирив агьнувасса Амин Аьбдуллаевлухь. Аминнулгу сайки кIира-шанна шин дурссар архиврдавун Подольскалийн, Москавлийн чичлай, ппу куна мякьну, жавабрах ялугьлай. Гьай-гьай, жул кулпатрал ххаришивугу, кьурчIишивугу хьуна ттаттал бакIрачIан бувкIмур кIул шайхту. Аминнуща кIул бан бювхъуна ттатта Орловскаллал областьрайсса Краснов тIисса шяраву увччуну ушиву. 1943 шиная шинай буттах ялугьлай ивкIсса ттул буттавагу буруккин бувккуна.
Июль зуруй на ниттирссил арснащал лавгссияв ттаттал гьаттайн иян. КIанттул агьалинал хIурматрай ядуллай дия дяъвилий жанну кьурван дурсса вирттаврал гьаврду. Тайннан буниялттунгу хъунмасса хIурмат бия цалла аьрщи душмантурая дуручлай ливтIусса талаталтрал наслулухагу. На тихун Лаккуясса аьрщи ларсъссия ттаттал гьа­ттайн дичин. ГьунчIукьатIувсса хIатталлив хъуннабавал чIарав ттаттансса кIялабарзгу буссар. Миккун дичинсса аьрщи ттаттал гьаттаягу ласав. ХIасил, ттул ттаттал рухI Лаккуйн дирссар, лакку аьрщигу ттаттал гьаттайн дирссар. Му бия жуща ттаттал рухI рахIат дуван бан шайсса зат. Яла хъунмур ххаришиву мунияту дур – буттал дакIнива кIул бакъа кьадарданул буруккин бувккунни. Жун кIула цукунсса кьадар бучIарчагу, ттаттал бакIрачIан ххуймур къабувкIшиву. Амма хажалат ххишала хъанай дия ттатта чув увччуну уссарив кIул бан къашаврил. Утти мунал рухI рязийну духьунссар тIий ура, ххаллилсса шяравучу Аминнуйнгу барчаллагьрай».
Барчаллагьрай духьунссар хъунама КьурбанмахIаммадлул рухI цала арснал оьрчIайнгу. ЧIалай ур дяъвилул цIараву ливчIсса виричунал цIанин лайкьсса варис жул редакциялул хъамаличунаягу хьуну ушиву.
Ттаттал рухI Лаккуйн дир­ссар, лакку аьрщи тта­ттал гьа­ттайн дирссар, тIий ур КьурбанмахIаммад. Му бухьун­ссар ванал хъуна ттаттахьсса яла хъунмур барчаллагь. ТачIав цана янин къаккавксса, цалагу цува карав къаувцусса.
Мурдалсса дур дяъвилул сичча. Мусиватсса ва ахир дакъасса дур дяъвилул къирмишанну.