Лаккуйгу дикIантIиссар цIу журалул телевидение

fstog_5Телевидение тIисса махъ инсантуран баллан бивкIун бур ччянива, улу Хъун дяъви байбишиннин хьхьичIва, 30-ку шиннардийва. Гьарза-гьартану ва мукъул ци тIиссаривмур кIул хъанан бивкIссар 50-ку шиннардил ахирданий. Му чIумал бивкIссар телевизор къатIий, «гъалгъатIи яшикI» тIий чулий цIа дирзсса телевизор СССР-даний яхъанахъисса чIявусса кулпатирттал къатраву. Уттирив цавагу къатта-къуш бакъахьунссар телевизор бакъасса. ТIайлар, на кунмаминнал ручка-кьаландалул кумаграйну чирчусса, халкьуннавух хаварду баян баву ппив дуллалисса давугурив, «гъалгъатIи яшикIирал» ссуссукьу дурссар. Туну, ци банссар, уттисса замана техникалул чулуха хъинну лахъисса шаттирдай хьхьичIунмай най бур. Жула Ккуллал райондалий телевизорданух буруглан бюхълахъисса чIуннив дуркIун дур, Вихьуллал ва Къяннал дазуйсса, Виардаралу тIисса кIанттайсса бакIуй телевышка 1981-ку шинал дурния махъ. Га телевышка дурния махъ муний зузисса инсантурая цалвагу уттинин чувчIав цавагу журналистнал цичIав чивчуну бакъар. Мунийн бувну, ва тIайладакъашиву духлаган дуваншиврул, на уттигъанну телевышкалийн лавгун, хьунаавкьуссияв телевышкалий электромонтерну зузисса Халилов Багъирча Исакьлул арснащал. Ванал ва ттул дянив хьуна укунсса ихтилат.

Вихьуллал телевышкалул кумаграйну телевизордах буруган бюхъайсса 36 шяравалу дуссар жул лагмара мукунсса.

— Буси, Багъирчай, инава ва телевышкалийн зун цукун увкIссаравгу, чан-кьансса вилва оьрмулул шаттирдаятугу.
— Дурусну гьашину ва даврий зий ттул хъанай дур зувира шин. Га шиккун зун увкIсса 1982-ку шинайннинмур ттул оьрмулул шаттирду байбивхьуссар укун. На увссара 1955-ку шинал Вихьуллал шяраву Халилхъал Исакьлул ва Ххадижатлул кулпатраву. Жул кулпатраву хьуну бия ряхва оьрчI- душ. Амма ташу буваннин ливчIун ура анжагъ ца на. 1973-ку шинал на къуртал бувссар Вихьуллал дянивмур даражалул школа. Яла на лавгссияв ттунна цукун дунугусса касму лахьхьинсса институтравун уххан. fstog_6Къавхьуна ттуща га шинал институтравун уххан, аьркинссаксса баллу дузал къахъанай бикIаврийн бувну. Мунияту на яла ссуттихунай армиялийн увцунав. На къуллугъ буллай уссияв Венгриянаву артиллериялул частьрай. На тикку 152 миллиметралул лагрулул гаубицалул ишан ласуну икIайссияв. Ца-кIива барз ливчIсса чIумал къуллугъ къуртал хьун, на демобилизовать увну, шавайн тIайла увккунав. Ххал буварча, ттухьгу къабувсун, ттул хъунама уссу Аьвдуллагь, хатIа нясив хьуну, ахиратравун лавгун лявкъуна. Му шингу диркIссар 1975-ку шин. Бунияла нину-бутта цивппалу лявкъуна ттун. На яла буттал Исакьлул: «Жу кунма, ттуккул давурттив дуллай инава къаличIан, винна касму лахьхьин насу», — тIий, шагьрулийн тIайла увккунав. ХIасил кутIану бусан, М. ХIажиевлул цIанийсса заводрай зугу зий, Политехникалул техникумравусса нефтяниктал шайсса отделение дурккуссия.

Ва жулламур телевышкалий уттигъанну дирхьунни цифрардайсса телевидение ххал дуллан бюхъантIисса оборудование. ЛивчIссар анжагъ ца кнопкалий кIисса бизан. Му чIумал  кьура-зувира канал ххал дуллан хьунтIишиву буслай бия шиккун вай давурттив дуван бувкIсса пишакартал. 

Хъирив ца шинай Сухокумскрал даралуву вышкардай зийгу ивкIун, гайра шиннардий кулпатгу бувну, ттулва нитти-буттачIан 1981-ку шинал зана хьуссияв. Гана га чIумал Вихьуллал ва Къяннал дазуйсса Виардаралу тIисса бакIуй телевышка дурну дия. Хъиривмур шинал шикку телевышкалий хъунама электромеханикну зузисса Исяев Ися Диллал арснал кумаграйну на даврийн кьамул увунав.
— Буси утти ва телевышкалия циятувагу.
— Жул МахIачкъалаливсса идаралул цIа дур: РРТПЦ тIисса. Яни Республиканский Радио-телевизионно-передающий Центр. На зузимур телевышкалийн «РТС Вихлинский» учайссар. Яни «Радио-Телевизионная Станция Вихли». Ва хъанахъиссар хасъсса режим дусса объектну. Шиккун хъуниминная ихтияр дакъа щинчIав уххан къабучIиссар.
— Цими канал дуссар жучIара зий?
— Ккуллал райондалий зий дуссар шанна канал: цалчинмур, кIилчинмур ва НТВ. Вай шаннагу канал зузиссар аьламравух лехлахисса спутникирттая ласласисса сигналлайну. НТВ канал зузи дувансса оборудования ларсъссар Ккуллал райондалул администрациялул. Ххюра кьини кьунниялай ца ссятрайсса дикIай кIанттул «Щунудагъ» тIисса телеканалданул передачартту. ЛирчIми ссятирдай Москавлиямур каналданул передачартту дикIайссар.
— Цими шяравалу дур ва телевышкалул кумаграйну телевизордах буруган бюхъайсса?
— 36 шяравалу дуссар жул лагмара мукунсса.
q- Телефонналмур дахIавугу ва телевышкалийхну дувайссарив?
— Ва телевышкалий дуссар Мегафондалул, Билайндалул ва МТС-рал связьрал «тарелкардугу».
— Хаварду бурхха махъсса ппурттуву «цифровое телевидение» дикIантIиссар тIисса. Вища ци учин хьунссар ва иширайн?
— Буниялагу, му тIайласса затри. Ва жулламур телевышкалий утттигъанну дирхьунни цифрардайсса телевидение ххал дуллан бюхъантIисса оборудование. ЛивчIссар анжагъ ца кнопкалий кIисса бизан. Му чIумал кьура-зувира канал ххал дуллан хьунтIишиву буслай бия шиккун вай давурттив дуван бувкIсса пишакартал. Цифрардайсса телевидение цалсса итакъадакьаврин багьана хъанай буххай ура, щалла Дагъусттаннай дуван багьайсса давурттив къуртал къархьуну дикIаву.
— Багъирчай, ялагу дуссарив Ккуллал райондалий цаймигу телевышкарду?
— Дуссар ялагу, жулмур телевышкалия сигналлу къадиллалаврийн бувну, дурсса мукьра телевышка. Миннуйн учай «Необслуживающие телевышки» куну. Миннух бургавугу дувайссар шяраваллал администрациярттал. Зия хьурча МахIачкъалалия пишакартал бувкIун дакьин дувайссар.
— ЖучIара куннасса цими телевышка дуссар Дагъусттаннай?
— Дагъусттаннай буссар 68 станция. Шивун къабухлахиссар МахIачкъалаливсса, Зуберхалийсса ва Кочубейливсса станцияртту.
— Ина акъагу ялагу буссарив шикку зузисса зузалт?
— Буссар ялагу Бугъанов Муслин ва Бугъанов БухIан тIисса зузалт. Жул график ца-ца нюжмардий ца-ца зузисса бикIай.
— Барчаллагь, Багъирчай, вилла даврияту бувсун тIий.

Ихтилат бувссар ХIажимурад ХIусайновлул