Миллатрал ва жяматрал ххазина

foto_13Миллатралгу, га миллатрал мазрай гъалгъа тIисса инсантал яхъанахъисса шяраваллалгу аьмсса культуралущал цинма хасъсса багьу-бизугу, культуралул чулухасса хасъсса аьдатругу дикIай. Ккуллал райондалийсса Вихьуллал шяраваллил халкьунналгу лахъисса аьсрурдал мутталий ядурну дур чIярусса, миллатралнугу, шяраваллилнугу ххазинану хъанахъисса, халкьуннал аьдатру. Ми аьдатругу вайннал, искусствалул зумунуссаннуйн кIункIутIи дурну, сахIналийгу ккаккан дувай. Вай аьдатру мяъшарданийн дуккан дуллалисса фольклорданул ансамбль дур шяраваллил клубрачIагу.

Му ансамбльданул хIакъираву цIухху-бусу буван на хьунаавкьуссияв Вихьуллал шяраваллил клубрал директор, «ДР-лул культуралул лайкь хьусса зузала» цIанин лайкь хьусса ХIасанхIусайнова Рукьижат Вагьавлул душнищал:
— Вихьуллал клуб тIивтIуну бур 1957-ку шинал. Ганиннин шяравусса ЧIиви мизитрал къатраву бивкIссар избач, инсантал батIайсса, кказит-журналлу бусса, шахматирттай, шашкардай буккайсса, тяхъашиву дувайсса къатта. КIана кIа избачрал хъунаманугу ивкIссар ХIусайнов ХIусайн (Ккасул ХIусайн) тIисса адамина. КIана кIа адаминал хьхьичIва-хьхьичI буккан бувссар Вихьуллал бакIбахIурттавусса, чIинчIурдавусса душ-хъами мяъшарданийн. Мунинсса сававгу дур укунсса: лакрал шаэр АбутIалиб Гъапуровлул цIа рирщуну диркIссар Дагъусттаннал Верховный Советрал депутатшиврийн. Му хьунаакьин увкIун ивкIун ур Вихьуллал жяматращал. Гана га хьунабакьаврий Вихьуллал яннардавусса хъами ганал хьхьичIун бувкссар. АбутIалиб махIаттал хьуну ивкIун ур, укун авадансса лаххия лаххайсса инсантал муниннин щинчIав къакIулну бикIаврияту. Улу га, усругу лирккун, гай душваращал къавтIунгума ивзун ивкIссар. Хъирив, 1967-ку шинал МахIачкъалалив Дагъусттаннал районнал дянивсса фольклорданул фестивальданийн ХIусайннул хIадур дурссар «жалин душ цалчин щинав буцайсса аьдат». Дагъусттаннал искусствалул пишакартал, тамашачитал, журналистал махIаттал бувну бивкIссар Вихьуллал янналул ххуйшиврулгу, этнокультуралул зумуну агьамсса душиврулгу. Гана га шинаяр махъ, 45 шинал лахъишиврий, жул, Вихьуллал халкьуннал, аьдатирттая искусствалул зумуну бусласисса ххуллу бивтссар ва ансамбльданул. ЧIяру хьуссар ккаккан дуллалисса аьдатру.
КIицI буван ччива, мукунма, вай къавтIавуртту дуллалийни цалчин бивкIсса хъаннил ва арамтуннал цIардугу: МахIаммадова Ххадижа, Аьлиева ПатIимат (Лахъихъал), АьлихIажиева ПатIима (Шяпинал ПатIима), МахIмудиева Шавлухъ, МахIаммадова Издаг, Аьлиханова Сиянат, МахIаммадова Хамис, Ушанова ТIутIи, ХIасанов ШяъбанхIажи, Маммаев МахIамма, МахIаммадов Пирбудагъ, Аьбдуллаев Ися, Кьурбанов МихIаммада, Щиллаев Мамма, Шахмарданов Рамазан, Рашидов МахIамма. Вай хъанай бур аьдатру сахIналийн дуккан дуваврил бакIщаращуйсса къавтIалт ва накьарачитал. Вайннаватугу хъиннува хьхьичIунмигу, хъиннура аьдатру кIанийн дуртун дуваймигу бивкIссар: МахIаммадова Ххадижа, Аьлиханова Сиянат, МахIмудиева Шавлухъ, Аьлиева ПатIимат. Вайннал хъиривсса никираваминналми цIардугу кIицI дуван ччива: ХIасанхIусайнова Рукьижат, Халилова Шамсият, Оьмариева Камилат, Лукьманова Шарипат, БухIанова Зарнишат. Бюхъай на щил-дунугу цIа лях гьан дурну дикIангу, минналгу на багъишла битанссара. Чара бакъа шиккува кIицI буван, фестивальлайн, байраннайн нанийни хъинну чIарав бацIайва Вихьуллал шяраваллил советрал председательтал Маммаев Мямма, Юсупов АхIмади, парторгтал Исмяилов МахIамма, МахIаммадов Ччичча.
Ттуща учин хьунссар, Дагъусттаннай шайсса царагу фестиваль, байран, нажагьсса дакъа, къашайссар жул шяраваллил ансамбль гьуртту къархьусса. Жу, мукунма, 1992-ку шинал Дагъусттаннал культуралул кьинирду Москавлив дусса чIумал тихунгу лавгссару жулла къавтIаврищал. Валлагь, жу къавтIутIисса чIумал сахIна бия арцул буцIин бувну. ХIатта «халкьуннал цIанин лайкь хьусса» тIисса цIа жун дуллуну дакъанугу, жу лакрал миллатралсса, шяраваллилсса, буттахъал аьдатру искусствалул мазрай сахIналийн дуккан дуван хIарачатрай бикIару.
Ххи буван хьунссар жун вай кIицI ларгсса шиннардий дуллусса грамотарттал щаллусса чемодангума буцIинтIишиву. Ва жул ансамбльданул лаххайсса яннардугу жу жула ниттихъал буттукьирттава дуккан дурсса лаххияр. ТачIав, щилчIав лаххия ласунсса кумаг къабувссар. Мунияту, на ттула чулухагу, таксса инсан хIисаврайгу, къуллугъчи хIисаврайгу, хъунмасса барчаллагь тIутIиссара ва ансамбльдануву гьуртту хъанай бивкIминнахьгу, цIана гьуртту хъанахъиминнахьгу, — буслай бур ва.

 

ХIажимурад ХIусайнов