Буллугъсса, барачатсса шин хьуннав

andriannaЖулва кказитрай, аьдатравун багьсса куццуй, гьарица шинал ахирданий цалла давурттай, оьрмулуву хьусса дахханашивурттая, асар хьусса, дакIний ливчIсса иширттая цIухху-бусу бару жу махъ нанисса, сий дусса лакрахь. Ва цIухху-бусу буллалисса чIумал чIалан бикIай гьарицагу инсан, хъунасса къуллугъчиная тIайла хьуну, студентнайн бияннин, архсса зунттал шяраву ялапар хъанахъимагу, дазул кьатIувмагу цалва миллатрай дакI цIий ушиву, жулва маз, аьдатру дуруччаврил буруккинттарай ушиву. Укунсса ххаллилсса арсру ва душру миллатраву буссаксса, бучIантIимунийнсса хьулгу ххишала шай. Барчаллагь тIий бура, шай-къашай къаувкуну, жущалва гъирарай ихтилат бувсса гьарицагу инсаннахь.

 Сиражуттин Илиясов, Аьрасатнал Центробанкрал Дагъусттаннал национал банкрал председатель, экономикалул элмурдал доктор, профессор:

— Гьарица цала буттал улча ххирасса лаккучу куна, нагу ххари шара лакрал районнай хъанахъисса ххуй чулиннайсса дахханашивурттая, хьхьичIуннайшивурттая.
Ларгсса шинал мукунсса ишру чансса къавхьунни. Лакрал, Ккуллал районнай асфальт бавкьуну, ххуллурду ххуй бунни.
Лакрал райондалий школалун дикIу, азарханалун дикIу, полициялун дикIу цIу-цIусса къатри дуллалаврия на рязину ура. Райондалул бакI дургьусса Юсуп МахIаммадов хIарачат буллай ур район цIудуккан дан, агьалинан шартIру ххуй дан. ДакI цIий зузисса бакIчи ур. Рязину ура кIанал дуллалисса давурттая.
Ххуйсса даву хьунни Лаккуй Хан-Муртазааьлин гьайкал тIитIаву. Укунсса давурттив дуллалиний, район ттигу яхьунссар тIисса вихшала ххишала хъанай дур. Рязину ура ттущава «Дагестан сквозь призму времени» тIисса Лакрал ва Ккуллал районнан хас бувсса луттирду итабавкьуну, кIирагу райондалул жямат ххари бан бювхъуну тIий. КIирагу райондалиясса инсантурал дакI цIий, му даву дузрайн дуккан дан ттуцIун кабавкьунни. Миннахьгу дакIнийхтуну барчаллагь тIий ура.
Рязину ура жулва «Илчи» кказитрал шаннагу лакрал райондалийсса цIурувкьюсса масъалартту гьаз буллай, хъанахъимур гьарица чулуха аьч буллай тIий. Гьамин, на рязину ура жулва мазгу, культурагу дуручлачисса лакку мазрайсса кказитгу, театргу, телевидениялул передачарттугу дуну тIий.
Барчаллагьрай ура захIматшивурттах къабурувгун микку зузиминнайн.
Ттула дакI тирх учин дурсса цамургу иш. Уттигъанну Лаккуйнай най уна хъирив лавра куннил хъирив кув нанисса кIира яттил ттурзанналул. КIай Кьубиял ятту бушиву кIул хьувкун ххари хьура. КIукун захIмат бихьларча, инсантурал маэшат ххуй хьунтIиссар, райондалул перспектива дикIантIиссар. Ва дакъар, тамур дакъар тIий, багьантту къаляхълай, хIарачат буллан аьркинни шяраваллаву мина дирхьуми.
ЦIусса шинал ттун чIа учин ччива циняв лакран тIайлабацIу. Даркьусса, барачатсса, буллугъсса шин хьуннав. Цинявннал дакIниймур бартлаганнав. Лакрал, Ккуллал райондалул халкь бюхъайсса хIарачат бувну кIийва бавцIуну ччива. КIий ялапар хъанахъисса инсантуран кIулну бикIан аьркинни аьрщарая бакъа цанма хайр къабикIантIишиву. ЦIана хьхьичIунсса техника дур. Жулва буттахъал заманнай кунма, инсаннай къия хьунсса иш бакъар. Ттизаманнул техникагу ишла дурну, ятту-гъаттараха, хъу-лухччинуха зурча, инсаннал маэшат хъинну гьаз хьунссия, жулла шяраваллу яхьунссия. Умуд бур чIумуй бакIрай бацIанссар жулва халкь тIисса. Иншааллагь.
[slideshow id=1]

Юсуп МахIаммадов, Лакрал райондалул администрациялул бакIчи:
— Шинал дайдихьулий чIявусса мурадру хьхьичI бихьларчагу, ахирданийннин, миннува гьарзад щаллу бан къашай. Амма гьашинусса шинал чIалансса хьхьичIуннайшивуртту хьуссар гьарца отраслирдаву. Яла-яла нава ххари хьунсса иш хьунни, кьянатсса райондалул агьалинал оьрму хъисвагу бигьа бан, 10 километралийхсса ххуллу биялну уттагу бувну, ламурду бакьин бувну, щин дацIлацIисса кIанттурдай муххал ккаркру бивхьуну, асфальт бутIин бюхъаву. Бакьин бувссар ялагу 5 километралийхсса Ури-Мукьардал махIлалийнсса ххуллу.
КIанттул ссуссукьусса бюджетрах къабурувгун, цIусса ФАП-ру буван бювхъунни ЧIарав ва Сангардай. Дурну къуртал давай буру Гъумук РОВД-лул, цIусса типовойсса школалул ва 18 квартира бусса къатри. Чулийн бутан бювхъунни щинал масъалагу. Ххюлусмату щин дурцуссар Читтурав ва ШавкIрав.
Дурмунияр данмур ттигу чIярур, дан дакIнийсса давурттая цIана гъалгъа къатIунну, миннуя дурну махъ бусанну. (Ялун ххи банну зунттал районнал дянив Лакрал район гьашину шамилчин лув-ялув лайкь хьушиву кIилчинмур кIану бу гьан.)
Ялун нанисса ЦIусса шин гьарцагу кулпатравун талихI-тирххандаращал духханнав! Барачатсса, даркьусса шин хьуннав!

Саэд Сулайманов, Ккуллал райондалул администрациялул бакIчи:
— Лаглагисса шинаву нава ххари хьунсса иш хьунни КIулшиву дулаву цIудуккан дансса Президентнал программалувун Ккуллал ва Хъусращиял школарду, Ваччиял, ЧIяйннал, Вихьуллал ва Ккуллал шяраваллавусса ясли-садру, пионер лагерь бичин бюхъаву.
Ттигъанну, шинал ахирданий, Республикалул Халкьуннал творчествалул къатлул сакин бувсса районнал культуралул идарарттал дянивсса конкурсрай Вихьуллал ва Хъусращиял клубирттал даврин лавайсса кьимат бивщуну, ми багьлул ххирасса бахшиширттан лайкь шаву.
Октябрь зуруй райцентрданий Ваччав хьусса шяраваллил хозяйствалул ярмаркалийн бавтIсса агьали, шикку нанисса машагу, агьалинал тяхъашивугу ххал хьувкун бувчIунни райондалийсса шяраваллил хозяйствалул даву хьхьичIунсса даражалий душиву, агьалинал багьу-бизу, маэшат оьккину бакъашиву.
ДакIний личIансса иш ялагу хьунни – 1-мур ЦIувкIуллал шяраву хьусса пагьламантурал конкурс, цувгу республикалул Президентнал тIалавшиннарайн бувну гьарца шинал дуллан ккаккан бувсса.
ЦIусса шинаву лакрал жяматран чIа тIий ура цIуллушиву, паракьатсса оьрму, тIайлабацIу ва хьхьичIуннайшивуртту.

МахIаммадхIажи Айдиев, ЦIуссалакрал райондалул администрациялул бакIчи:
— Ва жуятура нанисса шин райондалунгу, ттун ттуннагу оьккисса къархьунни. ХьхьичIра-хьхьичI ва дакIний лирчIунни Аьрасатнал президент увчIаврийну. Билаятрайссагу, региондалийссагу тагьар ххуй хьуншиврийнсса умуд ххишала хьунни. Цаппарасса бюджетрал арардаву зузиминнан харжру гьаз бунни.
ДакIний лирчIунни ДР-лул Президент М. МахIаммадовлул «Дагъусттан» РГВК-лийсса тIайланнасса эфир. Агьалинахьхьун сант диривунни Президентнахьхьун ччимур суал булунсса. Жулла райондалия тIурчарив, шиккугу ххуйсса давурттив чансса къархьунни.
2007 шиналва щаллу банну куну бивкIсса масъала щаллу бан бювхъунни. Банаюрт-Ямансу ххуллул 4,2 км. лахъишиврий асфальт бакьарду. Мукунма асфальт бавкьуну ххуй барду Новолакрая Чапаевкалийнсса 1,3 километралийсса ххуллу. Ларгсса шинал Новостройрай ЦIуссаккуллал шяраву цIусса школа тIитIарду. Му тIитIлатIисса шадлугърай гьуртту хьун увкIун ия АьФ-лул Счетнай палаталул председатель С. Степашин, ДР-лул Президент М. МахIаммадов ва чIявусса бусравсса хъамал.
Му бакъассагу, ларгсса шинал Новостройрай дарду 1000-нния лирчусса къатри. Ва масъалагу анаварсса бущилий щаллу хъанай тIий рязину ивкIра.
Буллай байбишарду ЦIуссаккулату – Аьхъаравсса цIусса щинаххуллу.
Вай цимурцаннуцIун, шяраваллил хозяйствалул ккаккиярттал чулухагу ЦIуссалакрал район хьхьичIунминнувух дия.
Ларгсса шинал ттулва кулпатравугу хьунни хъуннасса ххаришиву. Ттул арснан арс унни. Мунан цIагу Адам дизарду.
ЦIусса шин барча дуллай, чIа тIий ура дагъусттанлувтуран, хаснува лакран, цIуллушиву, гьарица дуллалимуниву тIайлабацIу. Гьарцаннал ужагърай барачат ликканнав. Ххаришивуртту, хъиншивуртту чIяру хьуннав, миллатрай аргъ дизаннав.

Сайпуллагь Аьвдуразакьов, «Махачкала-хлебопродукт – 1» ООО-лул директор:
— 2012 шинал нара бакIрайн ларсъсса, шяраваллил жяматран мюнпатсса цаппара давуртту дузрайн дуккан дан бювхъуну рязину ура. Яла-яла, ттула шяраву Ккурклив, райондалул бакI дургьумигу чIарав бавцIуну, цIудуккан дан бювхъунни 100 шин хьусса мизитрал къатри. Тарихрал гьайкалну хъанахъисса магьирсса кIай къатри леркьун най, зия хьуну най дуну къащи хъанан дикIайва. Ца-кIира шинава ми къатри цIудуккан дансса даражалийрагу къаличIаншиву чIалай, ми ххассал дан ттула бакIрайн лавсъссия . Ттулва дустуралгу ка-кумаг бувну, чIарав бавцIуну, ттуща му даву бакIуйн дуккан дан бювхъунни. ЛичIи-личIисса шагьрурдай ялапар хъанахъисса шяраваллил жяматгу бувкIун, чIявусса хъамалгу бавтIун, август зурул ахирданий шадлугърайсса тIитIаву дарду.
Муниннин ца-кIива зурул хьхьичI шяраваллил ккурчIа оьккисса тагьарданий буну, мугу асфальт бувтIуну, бакьин бувссия.
Ттунма дакIний личIансса иш ва шинал цамургу хьунни. Ттула арснан кIива эмаратсса кIинничалт (арсгу, душгу) бувну ххари унна.
Шинал ахирданийгу хьунни дакIний личIансса агьамсса иш. «XXI век» ресторандалуву хьунни махъ нанисса, хIурмат бусса, миллатрай дакI цIуцIисса цинявппагу лак бавтIсса мажлис. Лакрал райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадов хьхьичIну, цинявппагу жаваблувсса къуллугъирттайсса ххаллилсса лакрал чиваркIгу лагма лавгун лавайсса даражалий тIайла буккарду ва мажлис. Укун, жулва миллатрал язисса арсру ва душру архIал щябикIлакIаву, куннал чIарав кув бушиву, куннан кув бувчIлачIаву – мугу жулва иш бачавур, жула цачIун хьун ччишиврул, миллатрахссса ччаврил барашиннар. Укун цачIу щябикIлай, куннан кув бувчIлай личIаннав ттиния тихунмайгу тIий ура.
Ттунма ххирасса лакран чIа учин ччай ура хьхьичIра-хьхьичI цIуллушиву. Гьарица лакрал кулпатраву барачат ликканнав. ЖуцIунна даркьусса, дюрхъусса шин хьуннав. Жува тIимур Залгу тIий лякъиннав.

Хизри Илиясов:
— Ва жуятура нанисса шин ттун дакIний лирчIунни машгьурсса спортсмен, дагъусттанчу Расул Мирзаевлул хIакъиравусса судирттайну. Му жунма, щалва Ккавкказуллал миллатирттан, буллалисса судри. Му судрал пIякь дикIан дурну чIалачIи дунни жулла обществалул щавурду. Жулла общество дургьуну дур национал-шовинизм азаруннил.
Билаятрал миллатру кунная кув ябувцун, Аьрасат тили-хъили хьуну ччисса гужру щуруй бур Аьрасатнаву. Мири «Хватит кормить Кавказ» тIий вев-гьарай тIутIимигу. Цила чIумал гаксса цIакьну чIалай диркIсса Совет Союз ппив хьунгу хъунмур багьана национал масъалая хьусса.
Учин ччимур мури, Расул Мирзаевлул суд – му бия Ккавкказ миллатрал агьулданун «по национальному признаку» буллалисса суд.
Жулла обществалуву «жулвами-чилми» тIисса нигьачIисса кIибищаву дур. Мукуннасса тагьар И. Сталиннул чIумалгу диркIссар, так танал суд буллай ивкIссар цацIунма къабавкьусса пикрирдахлу, гьамин «за инакомыслие». Мукун, щаллусса миллатру «халкьуннал душмантал» бувну бивкIссар.
Ча, «жулвами-чилми» личIи буллалаврия хъуннасса нигьачIаву дуссар, Аьрасат му ратIнил зуманив най бур.
Ва тагьарданий, хIакьину хъинну хъуннасса агьамшиву дусса ишну хъанахъиссар Аьрасатнал Президентнал Федерал Собраниялийнсса Рисала дуккаву. Микку президентнал гьаз буллай ур Аьрасатнал халкь ца ххуттай ккаккаврил, аьрасатлувтурал (оьруснал бакъача – Х.И.) национал самосознаниялул масъала. ХIарачат бан аьркинссар му масъала иширайну щаллу бан. Судгу буллан аьркинссар, миллатрах бурувгун бакъача, дурсса тахсиркаршиврух бурувгун. Ттун ччива аьрасатлувтал цаннан ца бувчIлай, куннащал кув бавкьуну, дусшиврий оьрму бутлай. Ччива Аьрасатнаву инсаннал кьимат, миллатрах урувгун къабивщуну, мунал бюхъу-бажарданух, тIул-тIабиаьтрал узданшиврух бурувгун бивщуну.

ХIажимурад Фаталиев, шагьрулул 1-мур азарханалул кардиологиялул интенсивный терапиялул блокрал заведующий:
— Гьашинусса шин, муданна кунна, пар куну ларгунни. Пашман хьунссагу, ххари хьунссагу ишру хьунни. Ва ччанарккусса, захIматсса чIумал, гьарца кьини кунма, ливтIу-бивщуминная, къачакъучшивурттая баллай, къюкIлий зулму-къия шайва.
Амма дакI ххари хьунсса, оьрмулухун ттула дакIния къагьансса ишругу хьунни. Масала, на къуртал дав кардиологнал пишакаршиву лахъ дайсса специализация, кьамул увунна шагьрулул 1-мур больницалийн интенсивный палаталул заведующийну. ДакIнийхтуну хъунмасса барчаллагь тIий ура ва больницалул хъунама хIакин Аьлиев Мажид Аьлиевичлухь, чIа тIий ура чурххан цIуллу-цIакьшиву, давриву хъунмасса тIайлабацIу, цIусса шинал цал циняв мурадру бартлаганнав. Ва больницалий ттун лявкъунни цалла даврил усттартал, хIалбавкьусса ва инсаншиву ххисса коллектив. Ва ттул гьашинусса тIайлабацIу.
Гьарца хIакьсса бусурманнал яла хъунмур мурад бур хIажлийн лагаву. На кардиологгу, «Скорый помощьрал» хIакингу уну тIий, Дагъусттаннал исламрал духовное управлениялул ттуйн оьвкунни хIажлийн наниминнан кумаг бан. Бартлавгунни му хъунмасса мурад. Ивра алжаннул аьрщарайн, лавхъра караматсса Арафатрайн, хIачIав алжаннул зам-зам щин, ппай учав Кяъбалул чарийн, чакру бав циняв махIаттал байсса мизитраву. Ва макIривав, чIихьривав тIисса кIанайн ивра. Тиккусса халкьуннал мугьали… 21-чин хIажлийн увкIссагума адимина ия. ЧIа учав жулва щалва миллатран цIуллу-сагъшиву, талихI ва тирхханну.
Тикку ккарксса буслай бусан къахьунсса караматру ивчIаннин хъамакъаританссар. На тихун гьан савав хьусса духовный управлениялул зузалтрал ахир хъиннийн дукканнав! Вагу ттул гьашинусса хъунмасса тIайлабацIу.
Гьашину на ивзра цIусса къатлувун. ЦIусса къаттагу барачат хьун, нава хIажлийн лагавугу бусравну Аллагьнайн ва Идавсийн (с.т.) мукIрушиву тасттикь буллай, на дував мавлуд. Ттулва яла гъанми, маччами, бусравми цачIун бавтIун хъинну тIааьнну бия. Яла-яла ттун бусрав хьунни мавлуд дуккаву хIакьсса бусурман, исламрал диндалул минахур, лакрачIа хъинну сийлийсса Аьвдуллагь-хIажи ПIаркьуевлул. Аман къуртал къашайссания ва ишттахIсса лахIза тIий дия дакI. Наксса, вай шиккун на хъун ан бувкIминная Аллагьгу рязийну лякъиннав. Вагу ттул хъунмасса талихI хьунни.
Гьашину ттул хъунмур душ, ттула ниттин цIа дирзсса ПатIимат цалчинмур классравун лавгунни. Ттулва школалийн лагайсса душ шавугу дакI ххари хьунсса иш бур.
ЦIусса шин дур буххьуллух. На чIа тIий ура ттунма ххирасса лакран хьхьичIва-хьхьичI, хъирив щалвагу Дагъусттаннал халкьуннан, цIакьсса цIуллушиву, давриву тIайлабацIу, къатраву мюрщи оьрчIал хъяхъаву гюргу тIисса, хъуниминнал симаннай талихIрал ва тIайлабацIулул пиш!
Я Аллагь, гьашину жулва цинявннал мурадру бартлаганнав, хъу-лухччи дюхъаннав, ужагъирттай барачат бишиннав, «ци бави» тIий, чил лавай бацIансса къабукканнав, дунияллий паракьатшиву дагьаннав, лакрал чиваркI гьарза хьуннав, цIакь хьуннав.
Хъунмасса барчаллагь «Илчи» кказитрал зузалтран гьарца лакку инсаннал цIуцIиний ка дишин хIадурсса, ххаришиврул ва кьурчIишиврул чIарав бацIан хIадурсса. Я Аллагь, зул цинявннал ичIуннай цIуллушиву, талихI, тирхханну, хъунисса ххаришивуртту, давриву хьхьичIуннайшивуртту мугьали бивхьуну духханнав. Хъунмасса тIайлабацIу вин, гьарца къатраву лавхъсса чаний, «Илчий»! Ххирасса лак, барча зул барачатсса ЦIусса шин!

Индира Даги, ш. Москав:
— 2012 шин жул кулпатран даркьусса ххуйсса шин дия. Гьарица кьини хар-хавар бакъасса ххаришивуртту ялун диллай дия.
ЦIана жу хъаттирду ххярххун лехлан ччисса кунма буру. Цуксса, бюхттулну шайрив – муксса! Ттулла ххаришиву къабувсун битан къахьунссар. 2012 шинал ттул душ Аминал «Мисс Австрии – 2012» тIисса бюхттулсса цIа ларсунни. Ттунма ххирасса ватанлувтуран чIа тIий бура дакьаву ва хъиншивуртту.
Гайми гьарзат Аллагьу Тааьланал цалла дуллуну дур дагъусттанлувтуран.

Зиябуттин ХIажимирзаев, «Дагъусттанавтодорданул» отделданул хъунама, Дагъусттаннал лайкь хьусса строитель, ГьунчIукьатIрал ккурандалул председатель:
— Ва нанисса шинаву дакIний личIансса ишру чIявусса хьунни. ХьхьичIва-хьхьичI, учин ччай ура, хIукуматрал «ххуллул фонд» зана дурну тIий, тамансса дахханашивуртту хьунни нава зузисса даврий – «Дагъусттанавтодорданий». Ххуллурду буван итадакьлакьисса арцу гьарза хьунни. Мунийн бувну, ва шинал чIявусса ххуллурду бакьингу бан, цIуссагу бан хьунни. Лакран ххуйну кIулссар, ччянияцIа бан ччисса жулва Лаккуйсса ххуллу гьашину ххуйва-ххуйну бакьин бувшиву, чIявусса харжгу буккан бувну. Шиккува учин, ва иш щаллу хьун Лакрал райондалул бакIчи Юсуп ХIамидовичлулгу хIарачат бувссар. Цаппара цаймигу, гьашину цIубуккан буллай байбивхьусса ххуллурду кIицI банна шикку, цивппагу Лаккуйн наниминнан аьркинсса: аэропортраяту Зеленоморскалийх хьуну Манасрайн нанисса ххуллу (13,7 километра лахъишиврул), Къарабудахккантлия Гурбукилийн бияннинсса ххуллу (10,1 км.), Лаващату Ххажалмащилийн бияннинсса ххуллу (12,9 км.). Вай шанмагу ххуллул касакру щаллу буван уттигу кIира шин хьунссар. Лаккуйн нанисса ххуллий ца касак личIлачIиссар бакьин буллай байкъабивхьусса – Ташкапурдая ЦIахъарав бияннинсса. Мугу 2013 шинал буллантIиссар. Мунийн бувну, кIира шинавату Гьанжилия Лаккуйн бияннинсса ххуллу щалвагу лахъишиврий ххуйва-ххуйну бикIантIиссар. Шиккува кIицI къабувну къабучIир, гьашину нава зузисса даврий хьусса хъинну пахрулунсса иш – щаллугу дурну, зузи дурссар Аьрасатнавугу, СНГ-лул хIукуматирттайгу яла лахъимур тоннель – Гимриллал ххуллул тоннель, цилгу лахъишиву дусса 4304 метра. Цурдагу ва тоннель дуссар дунияллий яла лахъсса тIалавшиннардан жаваб дуллалисса.
Вай чивчуми бакъассагу, тамансса цайми ххуллурдугу, ламурдугу бувссар, буллайгу буссар.
Нава зузисса даврий хьусса иш ца цамургу кIицI банна – гьашину ттун дуллунни «Дагъусттаннал лайкь хьусса строитель» тIисса цIа.
ГьунчIукьатIрал ккурандалул дуллалисса давурттая кIицI данна махъсса шинал мутталий шяраву дуршиву «ГьунчIукьатIи. Лавгминнан ва сагъминнан барчаллагьращал» тIисса цIа дусса мемориал. Ва хьунни хъинну ххуйсса, лавайсса даражалийсса, ччими, яла хъуними хъамалгу бувцуну, пахрулий ккаккан дан бучIисса Мемориал. Гьай-гьай, ва дуван хъинну чIявусса харжгу бувккунни, хъунмасса захIматгу бишин багьунни. Ва Мемориал дуллай кумаг бан чIарав бавцIусса циняв шяраваминнахь бикIу, гьалмахтурахь бикIу, цал ттигу, барчаллагь учин ччай ура. Кумаг бан хъанай буна, хъамабивтминнахьгу, мукьахунмай аьркин хьусса чIумал чIарав бацIансса кьудрат дулуннав тIий ура. Ларгсса шинал ГьунчIукьатIрал жяматрал кIицI ларгунни ГьунчIукьатIрал школалул гьану бивзун 100 шин там хъанахъаву. Му байрандалийгу гьуртту хьура, жулла ккурандалул чулуха махъгу лахъав.
Му бакъассагу, сентябрь зурул 1-нний ГьунчIукьатIув дарду жула шяравучу, оьрмулухун Москавлив зий ивкIсса техникалул элмурдал доктор, дяъвилул участник Чавтараев АхIмадлун 100 шин хъанахъисса юбилей. Москавлия, Саратоврая, цаймигу шагьрурдая чIявусса хъамалгу бувкIун, ванал гъанчунащал ккурандалул сакин дарду му байран. Школалийн ванал улагу лахъарду. ЧIиви-хъунсса банкетгу барду.
ДакIний личIансса иш хьунни, гьашину гъинттул на ттула гьалмахтуращал – ТIивтIусса университетрал ректор Кьурбан ДинмахIаммадовичлущал ва вава университетрал кафедралул заведующий Арсен МахIаммадовичлущал – Европанаву яла лахъсса Эльбрус зунттуйн лахъаву. КIия ялату тIиртIусса дуниял дия ххишала дакъа караматсса. КIукунсса затрая бусан захIматри – кIа ккаккан аьркинни. Эльбрусрал лагмавасса, гъинттулгу марххалттавун бахьлавгсса, хъуни-хъунисса зунттурду та ишираву бия бакIрай кIяласса кьяпригу бивхьуну ччаннацI шанашисса мюрщи оьрчIру кунма чIалай.
Ттулва къушлий хьусса иширттая ца чичинна. Ттула кIилчинма арсгу гьашину, школагу къуртал бувну, дуклан увххунни Москавлив. Цала хъунама уссу дуклакимур университет ччан къабивкIун ванал язи бувгьунни ПаччахIлугърал управлениялул университет.
ЧIявусса цаймигу ишру бия лаглагисса шинаву, вай гьарзатрая буслан къахьунссар. Амма ххуйсса иширттащал, цуксса жунма къаччарчагу, ххуй бакъасса ишругу чан къашай. Хьунни гьашинугу хъинну дакIнин кьутIинсса иш жул шяраву. Му иширая шикку чичлан ччай акъара. Мукунсса иш хъамакъабитайссар, так учинна, чансса дунугу дакIру ххари-ххуй дансса хавар ялун бияннав, цаннин къавхьусса талихI гайми гъанчунан булуннав куну.
Шиккува барча бан ччай ура цинявппагу дагъусттанлувтал, хаснува лакрал жямат ЦIусса шинащал. ЦIуллушиву дулуннав, талихIрайн букканнав. Дуллалисса давурттаву цума-цаннангу кабакьиннав, дуллалимур дузрайн дукканнав.
Барча хьуннав зул ЦIусса шин, ххирасса лакрал жямат!

lЗапир ЛухIуев, «Газпром трансгаз Махачкала» ООО-лул медико-санитарная частьрал хъунама, медициналул элмурдал кандидат, ДР-лул ПаччахIлугърал премиялул лауреат:
— Ва жуятура нанисса 2012 шин ттун тIааьнмур, ххуймур ххишаласса, даркьусса шин хьунни. Ттулла даврицIун бавхIусса личIи-личIисса мюнпат бусса аьрххив хьунни, чIявумигу – дазул кьатIувсса.
Шинал дайдихьулий уссияв стажировкалий Амстердамрай. Гъинттул, июнь зуруй на лавгра Екатеринбурграйн Дунияллул халкьуннал дянивсса пластикалул хирургтурал конференциялий гьуртту хьун. Сентябрь зуруй уссияв Женевалий, Щаллагу дунияллул пластикалул хирургтурал конгрессрай. Декабрьданул байбихьулий лавгра Германнавун. Тийх на уссияв Мангейм шагьрулийсса БАФ предприятиялий. Ва хъуннасса Европанал концерн хъанахъиссар. КIира нюжмардий на тикку лахьлай уссияв производствалул медицина ва цIуллушиву дуруччаву. Ва шинал цамургу, нава рязисса, ххуйсса иш хьунни ттул оьрмулуву. Каспий хьхьирил зуманив къатри ларсун, мивун ивзра. Аьмну, шин оьккисса дакъая, республикалийсса тагьардания къатIурча. ЦIусса шинал дагъусттаннал халкьуннан чIа тIий ура республикалий паракьатшиву, кулпатирттаву барачат, гьарицагу инсаннан гьарица чулухасса авуршиву.

Тамара ХIажиева, ООО «Надежда» поликлиникалул хъунмур хIакин, ДР-лул ва АьФ-лул лайкь хьусса хIакин:
— Ларгсса шинал ттулва оьрмулуву ляличIисса, хъинну дакIний личIансса, асар хьунсса ишру къавхьухьурчагу, гьарицагу цалла Ватан ххирасса инсан кунма, нагу чIири-хъунсса республикалий хьусса ххуй чулиннайсса дахханашивурттая ххари хъанай бивкIра, хаснува ми медициналул аралувусса духьурча.
Ттулва оьрмулувугу хьунни тIааьн бизансса иш. «Халкьуннал хIакин» тIисса бусравсса цIа дулун тIайла бувккунни ттул документру. Умуд бур чIярусса шиннардий агьалинал цIуллу-сагъшиву дуруччаврил аралуву яла жаваблувми участокирттай зий – 10 шинай Анаварсса кумаграл азарханалий, 10 шинай МахIачкъала шагьрулул цIуллушиву дуруччаврил управлениялул хъунмурну нава бивхьусса захIмат хIисавравун лавсун дулунссар ттунна му бусравсса цIа тIисса. Ялагу, на бувчIунна МахIачкъала шагьрулул Жяматийсса советравун. Му бакъассагу, на хъинну рязину бура нава ттизаманнул тIалавшиннардаха лавхьхьусса поликлиникалий, лавайсса даражалул пишакартал бусса коллективраву зий буну тIий. Мяйжаннугу, хIакьинусса кьини жул поликлиникалий дуссар яла лараймур медициналул аппаратура.
ЖучIа зий буссар мудангу цалла кIулшивуртту гьаз дуллалисса лавайсса квалификациялул хIакинтал. ЖучIан кумаграл хъирив бувкIсса къашайшалт мудангу рязину лагайссар.
ЦIусса шинал цинявппагу дагъусттанлувтуран чIа тIий бура хьхьичIра-хьхьичI цIуллушиву. КъатIааьнну бикIай уздансса, ххаллилсса Дагъусттаннал халкьунная республикалул кьатIув къаххуйсса стереотип хIасул хьуну душиву. Ччива республикалул кьатIувгу кIулну жулва халкь дурккусса, гьарица чулуха гьунар бусса, хъиншиврул ва инсаншиврул бутIа буллусса агьлу бушиву.

Сагъират Сунгъурова, жяматийсса ишккакку:
— 2012 шин дакIний лирчIунни личIи-личIисса иширттайну. Високосный шин захIматсса дикIайссар тIун бикIай. ЗахIматшивуртту дакъагу дакъая. Амма ва шин тIайла дуклай, ттун тIааьнмуния, ххуймуния гъалгъа тIун ччай бур. Ва шинал лажиндарай на кIул хьура личIи-личIисса инсантуращал, гьуртту хьура личIи-личIисса, хъуннасса агьамшиву дусса мероприятиярттай. Яла-яла дакIний ливчIунни Петербургливсса аьрххи. Жу бияв Евросоюзрал билаятирттал жагьилтурал иширтталсса буллалисса министртурал 9-мур конференциялул сакиншинначитал. Конференциялий гьуртту хьун бувкIун бия циняв билаятирттал министртал.
Апрель зуруй ттуйнгу, ттул каялувчинайнгу оьвкунни Германнал президент Йоахим Гауклущалсса хьунабакьаврийн. Мукун лавайсса къуллугъ бувгьусса инсаннал дакI хъун дакъашиврул махIаттал бувну бивкIра. Хъуннасса хъар лахъан багьуна ттун Берлиннай Аьрасатнал ва Германнал жагьилтурал 10-сса (юбилейный) форум нанисса чIумал. Аьрасатнал чулуха му форумрайнсса хIадуршинна дан ттуйн тапшур бувна. Сакиншинначи хIисаврай диялсса даву бан багьуна. Амма нава хъинну рязину ливчIра. Немецгу барчаллагь тIий бия ххуйну сакин дурсса даврих. Укунсса форумру чара бакъа аьркинни личIи-личIисса билаятирттал жагьилтал цачIу, партнерталну зун. Му форумрай гьуртту хьун наниминнал сияхIравун Дагъусттаннал жагьилтурал организациярдал вакилталгу бичин хIарачат бав. МуницIагу ттуява нава рязину ливчIра. Мукунма, ларгсса шинал на гьуртту хьура Аьрасатнал культуралул фондрал Дагъусттаннайсса филиалданул юбилейрал кьинирдай. Ми кьинирду тIайла дуккавривугу жу, «Дагъусттан» культуралул центрданул, хъуннасса гьурттушинна дарду.
Аьрасатнал жагьилтурал ва оьрчIал объединениярттал Миллатрал Советравусса ттулла даврицIун, на чялишну гьуртту шара Москавливсса «Дагъусттан» культуралул центрданул давривухгу. Ва центрданул вирдакIну хъанахъисса инсантурачIансса ттул хIурмат ххишала бакъа хъунмассар. Вай бур мяърипат ххишаласса, Дагъусттаннай дакI цIуцIисса инсантал. Вай бур, Дагъусттанная архну бунугу, жулла культурагу, аьдатругу дуручлачисса, жулла республикалия хIасул хьусса къаххуйсса стереотип даххана дан хIарачат буллалисса инсантал.
Цамургу дакIний личIансса иш хьунни – «Горцы» кказитрал презентация ва Марат ХIажиевлул суратирттал выставка: Марат ур гьарица чулуха гьунар бусса, цувагу хъиншиврул, инсаншиврул бутIа буллусса лаккучу. ТIааьнсса хьунни жулва лакку хъамитайпа, цIадурксса Казима Булаеващалсса хьунабакьаву. Ттун муния чIявусса бавссия, амма цуппа къакIулссия. Ва бакIралгу ххуйсса, аькьлулулгу балгусса лакку душнищал кIул шайхту, цIунилгу ттулва миллатраясса пахрулул дурцIунни дакI.
2012 шинал ахирданийгу ттун хар-хавар бакъасса бахшиш хьунни. ЦIана на бура Нью-Йорклив, ООН-лул Генеральный Ассамблеялул 67-мур сессиялийн оьвкуну. Нава чув, ци неъматрай бухьурчагу, ттун ца дакьикьалийвагу дакIния къабуккай ттунма ххирасса, ттунма кулпатну хьусса «Илчи» кказитрал коллектив. Ва коллективраву зун нясив шаву ттунма хьусса тIайлабацIулун ккалли бара.
ЦIусса шинал Дагъусттаннан чIа тIий бура, паракьатшиву, нахIушиву, рахIатшиву. Ва шин зул цинявннал кулпатирттавун талихIращал, ххаришиврущал духханнав. Ххуймунийнсса, чаннамунийнсса, хъинмунийнсса хьул кьукьинсса къабукканнав.

Олег МахIаммадов, ДР-лул Панкратиондалул ва универсальный бияврил Президент, ДР-лул Смешанный боевой искусствардал (ММА) Федерациялул вице-президент, «Молодой Дракон» цIанилусса оьрчIал ва чIава жагьилтурал спортивно-профессиональный клубрал каялувчи:
2012 шинал дакIний личIансса ишру чансса къавхьунни, тIааьнссагу, къатIааьнссагу.
Ва шинал, ахиргу, жул жулва спортзал хьунни. ЛувчIиннийсса къатри арендалий ларсун, хъунмасса захIматгу бивхьуну, харжгу буккан бувну ттущара му даву дан бюхъаврия хъинну рязину ура. Ттулва пикрилий, му ххуйсса даву хьуссар. Мунийну чIявусса оьрчIру оьккимуния – хIанттия, пIапIрусрая, наркотикирттая арх бансса, кIичIирава кIункIу бувну, мюнпатмунихун бичинсса чаран хьуссар тIиссара. ЧIявучин хIисав шайхьунссар гьар кIанай, подъездирттавун, гаражирттахун бивчусса ххалаххив, пIапIрусрал ххиличIрурду. Амма нажагьссаннан бакъа бакIравун къабуххайхьунссар вай жула оьрчIал кьадитлатишиву. ЧIарав спортзал бухьурча, мукIрура бачIи бунугу мивун кIункIу хьуншиврийн.
Ялагу, ларгсса шинал ттул оьрмулуву спортрацIун бавхIусса дакIний личIансса, ххарисса ишру цаймигу хьунни. Лавгра чIярусса соревнованиярттайн личIи-личIисса шагьрурдайн. Вай аьрххирдая цинявннуя къабусланна, амма Парижливсса аьрххилия къабувсун битан къахьунссар.
Тийх ларгсса шинал хьуссар ММА-лул дунияллул чемпионат. Та чемпионатрая на ттулва спортсментуращал мяйра медальгу ларсун зана хьуру. Парижлия нани ххуллий бивру Белоруссиянавун, Польшанавун, Германнавун, Австриянавун, Голландиянавун, Бельгиянавун, Чехословакиянавун. Гьамин, дунияллул лагма бувкру. ОьрчIан ва аьрххи тачIав хъамакъабитанссар тIий ура.
Амма, цуксса жунма къаччайнугу, оьрмулуву ххуймунищал оьккимургу, ххаримунищал пашманмургу най бур. Республикалий чIявусса кьурчIисса ишру хьунни: оьрмулуцIа бунни хIурмат бусса диндалул ишккакку шайх Саид-Апанди, физкультуралул ва спортрал министрнал хъиривчу Насир ХIажиханов, цаймигу, цаймигу… ОьрмулуцIа бунни, бивтун бивчунни, пIякь учин бунни, бавцунни…
Вай хаварду лях гьан бан ччива. Ялагу, шин дакIний личIансса аваза бувтсса ишру хьунни В. Путин цIунилгу Аьрасатнал Президентну увчIаву, Къиримнаву щин ялтту лагаву, Р. Мирзаевлун суд буллалаву, ахиргу, декабрь зурул 21-нний ахирзаман ликкан бюхъайссар тIий агьалинавун багьсса аваза.
Политикалул сахIналийсса ишругу щалва къулай бизлай акъара. Цайминнуя къатIурчагу, 50-60 азарда къуруш харжиран ласласисса къуллугъчитал, 50-60 азарва доллар ласласисса кунма яхьуну бур.
ЦIусса шинал чIа учин ччива цинявннан, оьккимур, пашманмур ларгсса шинаву личIаннав куну. ЦIусса шинал ххарисса бакъа хавар ялун къабияннав. ЗахIматшивуртту хьунадакьирчагума, ми лахъансса каши-кьудрат дулуннав. Ва шин дагъусттанлувтуран давриву тIайлабацIу бусса, ххаришивуртту, тяхъашивуртту чIярусса шин хьуннав. Гьарицаннал дакIниймур бартлаганнав. ЦIусса шинал байран-кулпатрал байран духьувкун, гьарица кулпатран чIа учин ччива нахIу-хIалимшиву, цаннан ца бувчIаву. Дагъусттаннай паракьатшиву ччива. Бяст-ччаллугу, къаччан бикIавурттугу духсса шинащал тIайла дурккун, нахIуну, бавкьуну, куннан кув бувчIлай ччива Дагъусттаннал агьлу.

Киров Султанов, философ:
Ларгсса шинал хIасиллу дуллай, ттулва аьзизсса миллатрал, лакрал, рувхIанийсса оьрмулуву хьусса иширттаву на хьхьичIун ласувияв шанма зат:
Цалчин, бюхттулсса художествалул ва эстетикалул даражалий итабавкьунни, ттул буттал ватандалул, Ккуллал райондалул, тарихраясса ва оьрмулиясса ххаллилсса лу. ХьхьичIмур шинал итабавкьусса Лакрал райондалиямур луттирал хъирив утти ва лугу бувккунни. Миллатрал язисса арс Сиражуттин Илиясовлул дурсса багьа бищун къашайсса, дугърисса уздансса даву хьунни ва. ТIайланма учин, элмийсса виричушивур ва тIиссара. Лавайсса кьиматран ва барчаллагьран лайкьсса даву дурну дур луттирал редактор ва сакинчи Руслан Башаевлул.
КIилчин, миллатрал мазралгу, магьирлугъралгу, маданиятралгу къюкIну хъанахъисса Къапихъал Апаннинал цIанийсса Лакрал театр гьашину гьаз хьунни Дагъусттаннал циняв театрдаяр хьхьичIун личлачисса цIусса лахъазанттуйн. Хъунасса В. Шекспирдул бивкIу бакъасса «Ромео ва Джульетта» лакку мазрай ва оьрус мазрай бивхьуну агьали махIаттал бунни. Шагьрулул жагьилтал тачIав къабивкIсса куццуй театрданул лагма лаган бунни (реж. Болгарнавасса Богдан Петканин). Ва ца. Ванияргу хъунмур — Испаннал цIа ларгсса чичу Ф. Гарсиа Лоркал «Бернардо Альбал къатта» тIисса спектакльданух Владикавказрай хьусса Ухссавнил Ккавкказуллал театрдал фестивальданий 5-ра номинациялува шамунниву: « Яла ххуймур спектакль», «Яла ххуймур режиссура» (Аслан МахIаммадов), «Яла ххуймур хъамитайпалул роль» (Жинасат МахIаммадова) 1-сса кIанттурду бувгьунни.
Шамилчингу, шин дакIний личIансса ишну на хIисав бавияв уттинин чIявучин личIину къакIулну ивкIсса лакрал аьлимчу Къушихъал Нурисланнул аьрщарай уттарасса тIабиаьт шаврил захIматсса масъалартту ахттар буллалисса даврин лавайсса кьимат бищаву, му Нью-Йоркуллал академиялул Почетный членну увчIаву.
ЦIусса шин щалва билаятран, республикалун, хаснува аьзизсса лакрал миллатран, даркьусса хьуннав тIий ура. Гьарица инсан цалва-цалва мурадирттайн ияннав. Нитти-буттан оьрчIал дард къаккакканнав.

Гулшан Хасаева:
ХьхьичIва-хьхьичI, ттулла дакI ххари дуллалисса иш хьунни ттула буттал шяраву ЧIурттахь цIу-цIусса къатри дуллай, шяравалу цIудуклакаву. Ларгсса шинал 7-8 цIусса къатри дунни шяраву. Ттул пикрилий, инсаннал яла ххуймур къатта буттал шяраву бикIан аьркинссар. Му жула буттахъал аьпа ябавур, жулва мархрая арх къабуцавур. Умуд бур уттиния тихуннайгу дулланссар шяраву цIу-цIусса къатри тIисса.
Ххарира мукунма Лаккуйнсса ххуллу баврия. Утти Лакку билаятрайнсса ххуллу яла ххуймур бур. Бигьа-рахIатну, ца лахIзалий биллай буру буттал аьрщарайн. ДакIнийхтунусса барчаллагь райондалул бакI дургьусса Юсуп ХIамидовичлуйн, ва даву дузрайн дуккан дан хъунмасса захIмат бивхьусса. Уттиния тихунмайгу Лакку билаят цIубуккан баву мурадрай цайми-цаймигу давурттив дуллансса цIуллушиву дулуннав. ДуллалимуницIун кабакьиннав.
ДакIний личIансса ххуйсса ишру ттул кулпатравугу хьунни. Хъунмур душнил Эльмирал Ростовуллал медициналул академиялуву медициналул элмурдал кандидат хьунсса диссертация лайкьну дурурччунни. ЧIивимур душнил Аминалгу Москавуллал 3-мур медициналул стоматологиялул институтраву марцIну ххювардай ординатура къуртал бунни. Ларгсса шинал ванил оьрмулувугу, ттулва кулпатравугу дакIний личIансса иш цамургу хьунни. Жу Аминан хъатIи барду. Рязину бура ттула ниттил мархращал дахIаву дусса 1-мур ЦIувкIуллал шяравасса оьрчIан нясив баврия. Душнил хъатIи бувну, хъирив гьантрайва гьуртту хьура 1-мур ЦIувкIрав пагьламантурал 3-мур фестивальданий. Шиккува, шяраву, жу цIудуккан дарду жула буттахъая шихуннай нанисса зюннав-дачIулухун жалин щинав лагайсса хъатIул аьдат. Умуд бур цIакьсса, бавкьусса, куннал кув бувгьусса кулпат хьунссар тIисса. Амин.
Жула, «Дараччи» клубралгу мадарасса чирилул давуртту дарду. Бивру школардайн, детсадирттайн, ветерантурачIан. Ялагу кIицI бан ччива, на мудангу ххари шара жулва лак цачIун батIаврия. Мукунсса лакрал сий дусса хъами, чиваркI бавтIсса, дакIний личIансса мажлис хьунни шинал ахирданий «XXI век» ресторандалуву. МуницIагу рязину ливчIра.
ЧIа тIий бура ттулва ххирасса миллатран цIуллу-цIакьшиву, барачат, буллугъшиву. ТIиртIунийн ка диллай, бивзний ша бакьлай, бувсний махъ бацIлай личIаннав.

Саният Рамазанова, ДР-лул лайкь хьусса артистка:
— Лаглагисса шин жул театрданун тIайлабацIусса хьунни. Ххуйсса даражалий хьунни Болгарнавасса режиссер Богдан Петканиннул бивхьусса В. Шекспирдул пьесалиясса спектакль «Ромео ва Джульетта».
Шинал лажиндарай жу спектакль бихьлай бивкIру аншлаграй. Махъзуманив зал бачIи-кьачIивагу къабувцIусса тамашачитурал хьхьичIун буклай, яхI гъагълан бикIайвача, «Ромео ва Джульетта» спектакльданул тамашачитал театрданувун кIункIу бунни.
Ххарисса хьунни ва спектакльданущалсса Астраханнайнсса ва Владикавказрайнсса гастроллугу. Театрданул кьимат бусса вай шагьрурдай жулва театр драматургиялул бюхттулмур шачIанттуй бушиву кIицI лаглагийни, щалва коллективрая пахру багьлай бия.
Театрданул оьрмулуву лапва агьамсса иширан ккалли бансса хьуссар «Классика на дагестанской сцене» тIисса VII-мур Дагъусттаннал театрдал фестивальданий «Ромео ва Джульетта» спектакль кIива дипломран лайкь шаву, ца «Лучший актерский ансамбль» – коллективран, цагу «За лучшую женскую роль второго плана» — ттун.
Ттигъанну, нава бувсса кьини, концертрал программалущал, яла хьхьичIунми дустурал дянив, кIицI дав ресторандалуву. ХьхьичIунсса дусталгу ттул чансса бивкIун бакъая. ЦIигьуртал дукра дан хъирив лаллай бакъахьурчагу, ссавурданий щябивкIун бия концерт къуртал хьунцIа. Вай творчествалуву дакIний личIансса ишрур. Кулпатраву мукунсса иш хьунни арс цалчинмур классравун лагаву. Ва школалийн тIайла уккан ччяни бизлай, ванащал архIал дарсру дуллай, нава дарсирайн заназисса кунмасса иш бур.
Ххуллурдайсса апатIру гьарзасса шагьрулий нава рульданух щябикIан сикъаслай бикIайссияв, ахиргу бювхъунни, нигьакъабуслай, машиналий занан.
Ва шинаву барткъалавгсса мурадгу ливчIунни. Нава театрдаву зий 20 шин шаврин хас бувну, ттула бенефис бан дакIнийну буссияв. Тти, Иншааллагь, ялун нанисса шинаву хIарачат банна.

ХIасан Айгунов, ДР-лул ОНК-лул (Общественная наблюдательная комиссия) председатель:
Ларгсса шин дия Дагъусттаннан мадара ххуйссагу, аваза бувтссагу иширттацIун дархIусса.
Оьрмулуву ххуймургу, оьккимургу, ххаримургу, пашманмургу архIал най бур. Терактру, ихтиярду дуруччай органнал зузалт оьрмурдацIа бувсса кьурчIисса ишругу хьунни. Бяйкьу ххуллийх лавгсса жагьилтурал масъала яла къалавгунни. Мугу ца яла буруккин бутлатимур бия. Ттулва пикрилий, властьрал ва обществалул дуллалимуниву, тIутIимуниву гъалатIругу бия. Масала, жува буру жагьи-жугьултран, экстремизмалия арх бувцун, тIайласса ххуллийн буккансса аькьлу-кIулши диял хьун аьркинссар тIий. Амма щилли миннан му ххуллу ккаккан бантIисса, щияр миннал эбрат ласунтIисса. Цаппарасса хIурмат бусса инсантал – личIи-личIисса даражалул къуллугъчитал, диндалул ххуллийх нанимигу цивппа архну бакъар коррупциялия, миннаву бур лажинлякъултгу, щялмахъчиталгу. Ччива тихунмай гужирдал органнавуминнал, хаснува Кремлилул бюхттулсса чIирттах щябивкIминнал, жулла обществалул цIурувкьюсса масъалартту тIайлану щаллу бансса чаранну лявкъуну.
КIицI дан ччива Американал агьалинан Аьрасатнал оьрчIру арс- душшиврий бишин къадагъа дуллалисса Госдумалул «антимагнитский» закон. Депутатътурал му закондалухлу чIу буллунни цала мандатирттацIа къахьун нигьачIий. Къуллугъчитурал властьрал амбициярду сававну, циванни ятинсса жулва оьрчIан зарал хьун аьркинсса, миннал нитти-буттайнсса хьул кьукьин аьркинсса. Пикри барча, Госдумалул тахсиркаршивурттан ххуллу тIивтIусса цайми-цайми законну цирда диртунни. Вай ишру хьунни ларгсса шинал ттунма тIааьн къабивзсса.
Ххуймур, тIааьнмургу чансса бакъая ларгсса шинаву. Яла дакIний ливчIунни сентябрь зуруйсса ООН-далул Штаб-квартиралийн Швейцариянавунсса аьрххи. Ва бия опыт кIибачIаву мурадрайсса аьрххи. 10 инсанная сакин хьусса Аьрасатнал делегациялуву, Ухссавнил Ккавкказуллал федерал округраясса вакил на ияв. Жу хьунабавкьуру инсаннал ихтиярдалсса буллалисса ООН-далул Верховный комиссар Н. Пиллейщал. Ванил лавайсса кьимат бивщунни Аьрасатнал комиссиялул даврин. Бувсунни, жул опыт эбратну ккаккан бантIишиву цайми хIукуматирттай.
КIулсса куццуй, жул комиссиярду Аьрасатнал законодательствалул цIушиннар. Укунмасса (гражданские) инсантурахьхьун дуллуну дуссар ихтияр правоохранительный ва пенитенциар идарартту ххал бансса. Мукунсса зат Аьрасатнал правовой системалул тарихраву уттинин тачIав къабивкIссар.
Ялагу, дакIний личIансса иш му хьунни, декабрь зурул 14-нний 84 Аьрасатнал наблюдательный комиссиярдал каялувчитурава, конкурсрал гьанулий 22 инсан увчIуна Аьрасатнал ПрезидентначIасса граждан обществалул ва инсаннал ихтиярдалсса буллалисса Советрал Зузи группалул экспертъталну. Му сияхIравун нагу агьунна.
Ихтилат къуртал буллай, дакIнийхтуну барча бан ччива лакку мазгу, лакрал культурагу дуручлачисса хIурмат бусса «Илчи» кказитрал коллектив ЦIусса шинащал. ЧIа тIий ура лакран, дагъусттанлувтуран, зул цинявппагу хияллу бартлаганнав, зулва-зулва мурадирттайн бияннав, зунма ххирасса, гъансса инсантал мудангу чIарав лякъиннав. Дунияллий циняв тIааьндакъашивуртту инсантал куннан кув къабувчIлайри хъанахъисса. Ча, куннан кув бувчIлай личIаннав. Умуд бур дунияллий ххуймур, хъинмур гьарза хьунссар, гьарица къушливун ва шин талихI-тирхханнаращал духханссар тIисса.
ЦIуллушиву, тIайлабацIу!

 

 

Марат ХIажиев, «Горцы» кказитрал редактор, «Молодежь Дагестана» кказитрал жаваблувсса секретарь:
— Ва жуятура нанисса шинал ттунма дакIний личIансса тIааьнсса зат мугу хьунни — Дагъусттаннай цалчин луттирдал ярмарка тIитIаву ва му «Тарки-Тау – 2012» цIанилу лагаву. Ва ярмарка тIитIавугу жулва гьавасрай, жулла шавкьирай дурсса даву хьунни. Вай ярмаркалул гьантрай издательствардаща ххуйну баххан бювхъунни цалва луттирду.
Ялагу, ярмаркалул лагрулуву ларгунни цаймигу ххуй-ххуйсса давуртту: художниктурал-графиктурал суратирттал (иллюстрациярттал) выставка, Дагъусттаннал луттирал тарихран хас бувсса «ккуркки стол», оьрчIал выставка, театирдал студиярдал выступленияртту, цIусса луттирдал презентациярду, Дагъусттаннал издательствардал итакъабавкьумигу хIалану, ларгунни мукунна цаппара творчествалул вечердугу. Ярмаркалул кIилчинмур кьини жу баян бувссия ОьрчIал кьинину. Миккун бувкIсса оьрчIащал зун оьвчарду хьхьичIунсса пишакартурайн, учительтурайн, библиотекалул зузалтрайн. Питердаясса чичу Мария Сименова бакIчисса жюрилул личIи дунни ярмаркалул яла ххуйми изданияртту. Миннун жу дуларду жулва художниктурал чIюлу дурсса призру. Ца приз на нарагу хIадур дурссия. Утти жу хIадур хъанай буру цIусса шиналмур октябрь барз бучIаннин.
Цамургу агьамсса дакIний личIансса иш хьунни. Москавлив, Миллатирттал къатлуву, «Дагестан-территория мира и согласия» тIисса цIанилу ларгсса Дагъусттаннал кьинирду. КIицI лаган ччива, ттун культуралул аралуву хьуми ишру ляличIинува агьамну чIалан бикIай, ми ххишалану дакIний личIлан бикIай. ДакIнийн дутанна, июнь зурул ахирданий МахIачкъалалив хьусса 5-сса Порт-Петровские Ассамблеи». Багьантту чIявуя миннун дахшишру хьунсса. Амма му зат бакIуйн буккан бувсса филармониялул каялувчитуран – художествалул каялувчи Ирина Нахтигальлун, камерный оркестрданул дирижер Зарифа Аьбдуллаеван сагъну буна гьайкал дацIан дан бучIия. Владимир Ротте тIурча концерт дайдишин хьхьичI дунияллия лавгунни.